کانون آموزش زیست شناسی گرگان

آروغ زدن

- آروغ زدن نشانهٔ چیست؟
بعد از پاک‌کردن یک بشقاب غذای خوشمزه آروغی می‌زنید که انگار کوهی را از سر دل خود برداشته‌اید. میزبان آن را نشانهٔ خوشمزّگی غذای خود می‌‌داند و معدهٔ شما از دست مقداری گاز یا کمی هوای بلع شده خلاصی می‌یابد. وقتی چیزی می‌جوید یا جرعه‌ای فرو می‌دهید، هوا به درون دهان رفته و همراه با بلع وارد مری می‌شود. از اینجا دو امکان وجود دارد: یا هوا وارد معده می‌شود یا در ته مری مانده و سپس مانند حبابی در ته یک ظرف آب بالا آمده و از دهان خارج می‌شود.ممکن است مقداری هوا در معده جمع شود و فرد آروغ نزند، اما اگر هوا در مری‌گیر کرده باشد احتمال آروغ بسیار زیاد است. بلع هوا احتمالاً شایع‌ترین علت آروغ زدن است. آلرژی‌های غذائی و حساسیت به شیر و نیز کمبود اسید معده می‌توانند باعث آروغ زدن شوند.
- درمان آروغ زدن
آروغ زدن مشکلی برای سلامتی ایجاد نمی‌کند، فقط ممکن است نا به هنگام باشد، مخصوصاً وقتی که در میان جمع هستید. در اینجا را‌ه‌های کنترل آن گفته می‌شود. کمتر هوا بخورید. گرچه دلیلی برای آروغ نزدن بعد از جویدن با دهان بسته وجود ندارد، اما بهتر است غذا را آهسته و با دقت بجوید. این کار به هضم نیز کمک کرده و هوای کمتری فرو می‌دهد. عصبی نشوید. بعضی افراد هنگام عصبی شدن با انگشتانشان بازی می‌کنند. برخی دیگر هوای زیادی بلع می‌کنند، تا گلوی خشک شده را نرم کنند. سعی کنید راه دیگری برای رفع عصبانیت خود بیابید. مثلاً کمی ورزش یا پیاده‌روی کنید.
نوشابهٔ گازدار نخورید. نوشابه‌های گازدار چیز خوشمزه‌ای هستند، اما هوای فشرده شده در آنها گاهی باعث آروغ می‌شود. اگر نمی‌خواهید تا بعد از پایان مهمانی آروغ بزنید، نوشابهٔ بدون گاز بنوشید.
آدامس نجوید. جویدن آدامس باعث تشکیل بزاق بیشتر شده که با بلع آن هوا نیز خورده می‌شود.
با لیوان بنوشید. نوشیدن مایعات با نی یا بطری امکان مخلوط شدن هوا را با آنها زیاد می‌کند. با لیوان یا فنجان آب بخورید. غذای هوادار نخورید. غذاهائی که بعد از پخت پف می‌کنند مقداری هوا در خود دارند و امکان آروغ زدن را زیاد می‌کنند.رژیم غذائی خود را کنترل کنید. اگر هیچ‌یک از این کارها از آروغ زدن جلوگیری نکند، امکان وجود یک آلرژی غذائی یا حساسیت به شیر وجود دارد. حذف با دقت برخی غذاها از برنامهٔ غذائی به‌ یافتن علت آروغ کمک می‌کند. برخی از شایع‌ترین آنها عبارتند از شیر، تخم‌مرغ، گندم، ذرت، سویا، بادام زمینی، مرکبات، کوکاکولا، و شکلات. بسیاری از مردم آلرژی غذائی دارند و وقتی غذای آلرژی‌زا را کنار می‌گذارند، مشکل آنها را رفع می‌شود. مثلاً اگر چند روز شیر نخورید، آروغ زدنتان متوقف می‌شود. به این طریق می‌توانید مشکل خود را بیابید. فقط از آن مطمئن شوید، مثلاً باز هم شیر بخورید، اگر آروغ دوباره شروع شد، باید منبع غذائی کلسیم‌دار دیگری به‌جای شیر مصرف کنید.اسید معده را آزمایش کنید. اگر چند علت برای آروغ ‌زدن خود یافتید و نتوانستید آن را متوقف کنید، از پزشک خود بخواهید آزمایش هایدلبرگ انجام دهد. این آزمایش میزان اسید معده را اندازه می‌گیرد. در حالی که زیادی آن باعث زخم معده می‌شود، کم بودن آن باعث کند شدن هضم و آروغ زدن می‌شود. اسید معده را بالا ببرید. اگر دچار کمبود اسید معده هستید، باید همراه با چند لقمهٔ اوّل غذای خود اسید وارد معده کنید. برای این کار قرص اسید کلریدریک را با تجویز پزشک خود مصرف کنید. نقل از مجله الکترونیکی ویستا

آشنایی با گیاه دارویی آویشن باغی

آویشن باغی یکی از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی و ادویه‌‌ای است. تیموس (Thymus) کلمه‌ای یونانی و به معنای شجاع است. مردم یونان باستان این گیاه را نماد شجاعت میدانسته‌اند. از آویشن باغی در اکثر فارماکوپه‌های (دارونامه‌ها) معتبر به عنوان یک گیاه دارویی نام برده شده و خواص درمانی آن بر شمرده شده است.
? خصوصیات گیاه شناسی
آویشن باغی گیاهی خشبی، چند ساله و متعلق به خانواده نعناع (Lamiaceae)میباشد. منشأ این گیاه نواحی مدیترانه گزارش شده است. ارتفاع این گیاه متفاوت و بین ?? تا?? سانتی‌متر است.برگها کوچک، متقابل و کم و بیش نیزه‌ای شکل بوده و پوشیده از کرکهای خاکستری رنگ است. گلها کوچک، سفید، ارغوانی یا صورتی است که در قسمت فوقانی ساقه‌هایی که از بغل برگها خارج میشوند روی چرخه‌هایی به صورت مجتمع پدیدارمیشوند.
میوه دراین گیاه فندقه به رنگ قهوه‌ای تیره بوده و طول آن یک میلی‌متر است. داخل میوه‌ ? دانه به رنگ قهوه‌ای تیره وجود دارد. وزن هزار دانه ??/? تا ??/? گرم است.
? مواد مؤثره
پیکر رویشی آویشن باغی حاوی مواد مؤثره واز نوع اسانس میباشد. اسانس این گیاه زرد رنگ بوده و مقدار آن بین ? تا ? درصد متغیر است. مهمترین اجزاء تشکیل دهنده اسانس را تیمول، کارواکرول و پاراسیمول تشکیل میدهد. پیکررویشی همچنین حاوی تانن، فلاونوئید، ساپونین و نیزمواد تلخ میباشد.
? اثر درمانی
مواد مؤثره آویشن باغی خلط آور بوده و برای معالجه سرفه مورد استفاده قرار میگیرد. از تنتور و عصاره‌های الکلی پیکررویشی این گیاه برای معالجه سرفه، گلودرد، برونشیت و آسم استفاده فراوان میشود.
? سایر کاربردها
مواد مؤثره آویشن باغی درصنایع غذایی به مقادیر فراوان کاربرد دارد. از تیمول و کارواکرول آن بعنوان نگهدارنده مواد غذایی درصنایع غذایی استفاده میشود. اسانس آویشن باغی همچنین خاصیت شدید ضد باکتریایی و ضد قارچی دارد.
از مواد مؤثره این گیاه در صنایع آرایشی و بهداشتی و در تهیه کرم‌ها، عطرها، لوسیونها، دهانشویه‌ها و پماد استفاده میشود. مواد مؤثره آویشن باغی نیز از ترکیبات ضد ریزش مو در عصاره‌های گیاهی مورد استفاده در شامپو میباشد. از اسانس این گیاه به عنوان آروماتراپی (درمان با مواد معطر) استفاده شده و درخمیر دندان نیز به عنوان یک ماده ضد باکتری مورد استفاده قرار میگیرد.
‌? فرآورده‌ها
از این گیاه داروهایی به شکل شربت، قرص مکیدنی، بخور، قرص، اسانس و همچنین ترکیبات آروماتراپی تهیه میشود. از عصاره‌های آبی، آبی – الکلی و پروپیلن گلایکولی آویشن باغی نیز در تهیه شامپو،‌کرم، پماد و دیگر فرآورده‌های استفاده فراوان می شود.

آشنائی با گیاهان داروئی و خواص آنها

? گیاه ماشک گل خوشه ای
این گیاه با توجه به داشتن ساقه کلفت و آبدار بسیار مورد توجه است. همچنین ساقه این گیاه بسیار شیرین و مقوی است. در ارتفاعات رویش دارد و رشد یکساله دارد که از اواسط فروردین شروع می شود.
‌? گیاه لاله واژگون
این گیاه نه تنها گل زیبایی است بلکه خواص درمانی متعددی نیز دارد. این گیاه گل اشک نیز نامیده می شود و این به خاطر این است که مقداری شبنم در بین این گلها جمع می شود و بعد از گل به پائین می چکد.
عمر این گیاه بسیار کوتاه است. از اوایل اردیبهشت ماه گل دهی این گیاه شروع می شود و در فصل بارش تمام می شود.
خواص دارویی این گیاه اصولاً در پیاز این گیاه است. پیاز این گیاه داروی مؤثری برای دردهای رماتیسمی و دردهای مفصلی و پاک کننده دستگاه کبدی است. البته این گیاه جزء داروهای سمی است و مصرف آن باید زیر نظر پزشک باشد.
? گیاه گل خیار
این گیاه مصرف خوراکی ندارد و از کوبیده گل آن به عنوان یک نرم کننده ی پوست استفاده می شود. گونه کوهستانی آن در ارتفاعات و گونه دشتی آن در جلگه ها و کف دشتها می روید و فصل گل دهی این گیاه از اواخر فروردین ماه تا پایان اردیبهشت ماه است.
? گیاه زنبق وحشی
این گیاه علاوه بر گونه وحشی اش که در کوهستانها می روید بصورت پرورشی در خانه ها و گلخانه ها نیز پرورش می یابد.
موارد استفاده این گیاه بدین صورت است که پیاز گیاه را از خاک خارج کرده و می کوبند و درون پارچه ای قرار می دهند و بر روی مفاصلی که رمکاتیسم دارند می بندند.
مناطق رویش این گیاه در ارتفاعات ?500 متر می باشد. از آنجائیکه پیاز این گیاه دائمی است، فصل رویش آن از اواخر فروردین ماه تا اواخر اردیبهشت ماه می باشد.
? گیاه موسیر
این گیاه گونه های بسیار زیاد و استفاده های خوراکی دارد. ریشه و پیاز گیاه بعد از انجام یکسری اقدامات خاص مورد استفاده قرار می گیرد. بدین صورت که آنها را به شکل رشته های بسیار نازک در آورده و در مسیر آب سرد قرار می دهند تا تلخی که در پیاز آن هست از بین برود، آنرا در آفتاب خشک می کنند تا به عنوان چاشنی غذایی مصرف شود.
عمدتاً مناطق رویش این گیاه در غرب ایران، کوهستانها و مناطق برف گیر می باشد و فصل رویش این گیاه از اواسط فروردین ماه تا پایان خرداد ماه است. این گیاه به صورت محلی به عنوان مُلیّن، خلط آور و آرامش بخش استفاده می شود.
? گیاه گلرنگ وحشی
این گیاه از خانواده گل مینا یا مرکبات است. گلبرگهای این گیاه قرمز و ارغوانی رنگ است که به عنوان طعم دهنده غذا استفاده می شود.
از کلاله و گلبرگ این گیاه به عنوان یک رنگ گیاهی استفاده می شود. گیاه مقاومی است و استفاده خوراکی برای دام ندارد و ظهور این گیاه در هر منطقه ای نشان دهنده تخریب این خاک در منطقه است.
فصل گل دهی آن از خرداد ماه تا تیرماه است.
? گیاه شبدر
این گیاه خواص دارویی ندارد ولی موارد استفاده متعددی دارد. یک نوع علوفه عالی برای دامها محسوب می شود. شبدر اصولاً در حالت تر بودن، حالت مسهلی دارد و مقدار کم آن مُلیّن و مقدار زیاد آن مسهل است ولی در حالت خشک بودن عکس این عمل، یعنی قابلیت قابض بودن را دارد. گیاه خوبی برای سرفه و ناراحتیهای تنفسی از جمله عفونت سینه از نوع برونشیت می باشد.
گلهای شبدر قرمز به صورت جوشانده تصفیه کننده خوبی برای خون است و در مواردی حتی در مورد سرطان معده از این گیاه استفاده می شود.
? گیاه ریواس
گیاه ریواس با برگهای پهن و ساقه بلند و گلهای خوشه ای در ارتفاعات و دامنه های شیب دار رویش دارد. خود ساقه این گیاه بصورت خام به عنوان یک ماده غذایی مطرح است. برگهای آن نیز هم به صورت خام و هم به صورت پخته به عنوان خوراکی مصرف می شود. طعم این گیاه ترش مزه و گس است. داروی خوبی برای بیماریهای دستگاه گوارش از جمله اسهال می باشد. این گیاه بخاطر داشتن ویتامینهای C و B و A مورد توجه است. همچنین این گیاه با خاصیتی که دارد لوزالمعده را وادار به ترشح انسولین می کند که دربیماریهای قند خون مورد توجه است.
زیاده روی در مصرف این گیاه اصولاً یک سری عوارض دارد، از جمله اینکه برای کلیه و مثانه مشکل تراشی می کند.
فصل رویش از اواسط اردیبهشت ماه تا اواخر خرداد ماه است. این گیاه سرد است و برای افراد سرد مزاج داروی خوبی نیست.
? گیاه خاکشیر
این گیاه استفاده دارویی و غذایی دارد از جمله رفع کننده گرمازدگی و ضد اسهال است.
این گیاه اوایل بهار رشد می کند و اواسط اردیبهشت ماه به گل می نشیند و تا اواخر خرداد ماه دانه این گیاه که موارد استفاده زیادی دارد، قابل بهره برداری است.
خاکشیر از زمانهای گذشته کاربرد داشته است و بهترین کاربرد آن به خاطر خاصیت ضد عفونی کننده اش می باشد و برای ناراحتیهای روده مثل اسهال و یا حتی یبوست مفید است.
این گیاه را بصورت خیس کرده استفاده می کنند و در موارد جراحات و تبهای زیاد بسیار مؤثر است و همچنین بو داده ی آن اسهال های سخت را درمان می کند.