در میکروسکوپ‌های نوری منبع، به طورمعمول لامپ کوچک6 ، 10 الی 12 ولت است(لامپ هالوژن)که اغلب درون پایه میکروسکوپ قرارمی‌گیرد ولی در برخی از آنها از پرتوی‌فرابنفش (UV ) استفاده شده است.
کندانسور (متمرکزکننده‌ی نور) در زیر صفحه پلاتین قرار دارد و مقدار نور ورودی به نمونه را تنظیم می‌کند.
انواع کندانسورها
الف) کندانسور آبه (Abbe Condensor ): از مجموعه‌ی دو عدسی محدب (محدالطرفین) ساخت شده است. این کندانسور را می توان توسط پیچی تنظیم نمود. در اغلب میکروسکوپ‌های معمولی کندانسور از نوع آبه است.گرچه کندانسور آبه به نسبت کندانسورهای دیگر ارزانتر است ولی انحراف‌های‌کروی را اصلاح نمی کند.
ب) کندانسور آپلاناتیک(Aplanatic Condenor ): این کندانسور دارای عدسی محدب بینایبنی اضافی می باشد. که نقش ان اصلاح انحرافات کروی می باشد ولی نمی تواند انحرافات رنگی را اصلاح کند.
برای اصلاح انحرافات رنگی در این کندانسور باید از نور تک رنگ استفاده کرد.
نکته: کندانسور‌های‌آپلاناتیک دقیق‌تر وبرای کار میکروسکوپی مناسب‌ترند.
منظور از انحرافات کروی چیست؟ این گونه انحرافات ناشی از کرویت عدسی ها می باشد. اگر یک دسته پرتوهای نوری موازی، به یک سطح کروی (مثلاً یک عدسی محدب) برخورد کند، همه به یک میزان پراش نمی‌یابند. پرتوهایی که از مرکز می گذرند، بدون شکست به پیش می‌روند ولی پرتوهایی که به کناره‌های عدسی برخورد می‌کنند، پراش بیشتری دارند. بنابراین هرچه پرتو نوری به مرکزسطح کروی نزدیکتر باشد، شکست کمتری دارد و بالعکس.
پراش نابرابر همه پرتوهای موازی را که به یک سطح کروی می رسند را اصطلاحاً« انحرافات کروی(Spherical aberration)» گویند.
منظور از انحرافات رنگی چیست؟هر پرتوی از نور با توجه به انرژی خود هنگام برخورد به سطح عدسی با زاویه‌ی خاصی شکست پیدا می‌کند. بنابراین پرتوهای با طول موج متفاوت، هنگام برخورد با عدسی، همه به یک میزان، شکست پیدا نمی‌کنند.
پرتوهای با طول‌موج کوتاه‌تر (چون قدرت نفوذ بیشتری دارند) به مقدارکمتری شکست پیدا می‌کنند ولی پرتوهای با طول موج بلندتر(چون قدرت نفوذ کمتری دارند)، به مقدار بیشتری شکست می یابند.
تفکیک طیف‌های سازنده‌ی هر نور مرکب در برخورد با یک عدسی و شکست متفاوت آنها را اصطلاحاً« انحرافات رنگی(Chromatic aberration)» می نامند.
فیلترها(صافی‌های نوری)Filters: در میکروسکوپ، فیلترها، صفحات شیشه‌ای رنگین، تیره‌رنگ یا دانه‌دانه ساییده‌شده‌ای هستند که از آنها جهت ایجاد روشنایی یکنواخت ، پراکندگی نور و بالا بردن تضاد استفاده می شود. از آنجایی که هر فیلتر طیف همنگ خود را عبور می‌دهدو از عبور طیف های مکمل رنگ خود جلوگیری می کند.
با استفاده فیلتر‌های رنگی می‌توان تک رنگ دلخواه و مناسب برای هر مشاهده‌ی میکروسکوپی را فراهم ساخت.
فیلتر‌های رنگی برای کار با میکروسکوپ‌های اختلاف فاز و زمینه تاریک (که نمونه مورد بررسی را رنگ نشده‌اند)، مناسبند.
دیافراگمDiaphragm: کار تنظیم شدت نور ورودی به نمونه را بر عهده دارد.هر میکروسکوپ به طور معمول دارای دیافراگم زمینه، دیافراگم‌کندانسور ودیافراگم اکولر است.
دیافراگم زمینه، شدت نوری را که از منبع روشنایی به کندانسور می رسد، تنظیم می‌کند ومعمولاً در بالای منبع نور قرار می‌گیرد.
دیافراگم کندانسور، شدت نوری را که از کندانسور عبور می‌کند و به نمونه می‌رسد را تنظیم می‌کند واغلب در زیر کندانسور قرار دارد.
دیافراگم اکولر، بر حسب نوع اکولرها یادر داخل لوله میکروسکوپ مخفی بوده(اکولر منفی) و یا قبل از عدسی جبهه‌ای قرار می‌گیرند(اکولر مثبت).
تذکر: در برخی از میکروسکوپ ها برای لوله ابژکتیو نیز دیافراگم تعبیه شده است تا میزان نوری را که از ابژکتیو به اکولر می رسد را تنظیم نماید.
دیافراگم‌زمینه وکندانسور، انواع مختلفی دارندکه عبارتند ازدیافراگم‌ساده، آیریس، حلقوی و هلالی.
