انجام یک آزمایش روی بخشی از غدد بزاقی در افراد می تواند راهی برای تشخیص بیماری پارکینسون باشد.

به گزارش  گروه علمی باشگاه خبرنگاران به نقل از وب دا؛ به نقل از نشریه آمریکایی، آکادمی مغز و اعصاب، گروهی از محققان با نمونه برداری از غدد بزاقی فک پایین و لب پایین در گروهی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون با میانگین سنی 68 سال و انجام آزمایشات خود روی نمونه های به دست آمده توانستند قدم بزرگی را جهت درک و درمان بهتر این بیماری به جلو بردارند.

براساس این گزارش محققان با تکمیل آزمایشات و مشاهدات خود پروتئین غیرطبیعی پارکینسون را در 82 درصد از بیماران مورد مطالعه تشخیص دادند.

این گزارش ضمن این که نشان داد به نظر می رسد میزان یافته های مثبت از بیوپسی غدد بزاقی لب تحتانی بسیار کمتر از عدد فک پایین است، افزود: این مطالعه اولین شواهد مستقیم را جهت استفاده از بیوپسی غدد فک پایین به عنوان یک آزمون تشخیصی برای شناسایی افراد مبتلا به پارکینسون فراهم می کند.

گفتنی است: محققان ضمن بیان این که در حال حاضر هیچ آزمایشی برای تشخیص بیماری پارکینسون وجود ندارد افزودند آزمایشات قبلی در کالبد شکافی های انجام گرفته وجود یک پروتئین غیرطبیعی را در غدد بزاقی فک پایین و مرتبط با بیماری پارکینسون را در بیماران مبتلا نشان داده است اما این مطالعه اولین مطالعه ای است که ارزش تست بخشی از غدد بزاقی را برای تشخیص بیماری پارکینسون در یک فرد زنده فراهم می کند.

منبع خبر: سایت باشگاه خبرنگاران جوان

چکیده

    بیان ژن فرآیندی مرکب از رونویسی     (transcription)     یک ژن به mRNA    ، پردازش آن و ترجمه (translation)به پروتئین (در مورد ژنهای کدکننده پروتئین) می باشد. تجلی اثر ژن به کمک توالی افزاینده( enhancer ) و توالی خاموش کننده silencer)) و پروتئین­های عوامل رونویسی و استیلاسیون و دِاستیلاسیون هیستونها صورت می­گیرد و معمولا شامل شش گام عمده است : 

1) بازشدن پیچش نوکلئوزوم ها  

2) نسخه برداری از DNAبه RNA 

3) پردازش RNA هسته ای 

 4) انتقال mRNA از هسته به سیتوپلاسم  

 5) ترجمه mRNA به زنجیره پلی پپتیدی 

 6) پردازش زنجیره پلی پپتیدی و تبدیل آن به پروتئین فعال . 

   هر یک از این گام ها نماینده نقطه بالقوه ای است که در آن اثر ژن یوکاریوتی ممکن است متجلی یا منع شود.  این مقاله به بررسی مختصرراههای عمده تنظیم بروز ژن در یوکاریوتها می پردازد.

توالی تنظیم کننده مجاور به راه انداز

  این توالی ها بدون فاصله در مجاورت ژن قرار گرفته اند و توالی نزدیک(2) نامیده می شوند. این توالی ها کم و بیش متعدد هستند و از یکدیگر توسط ترتیب های بینابینی جدا شده اند. توالی نزدیک به جعبه CAAT  و جعبه های CG  می چسبند و با محل تثبیت پروتئینهای متقارنی که عوامل دور(3) نام دارند مطابقت می کنند. عوامل دور ممکن است نقش تنظیمی مثبت یا منفی داشته باشند این عوامل با واسطه عامل پروتئینی TFIID  وارد عمل می شوند و کمپلکس پیش آغاز رونویسی را تحریک یا مهار می کنند.

توالی تنظیم کننده دور از راه انداز

   این توالی عمدتا توالی افزاینده (4) هستند که به مقدار قابل توجهی رونویسی ژنهایی که به آنها وابستگی دارند را افزایش می دهند، اما برخی از این توالی های تنظیم کننده، نقش کاهش دهنده یا خاموش کننده (5) دارند. آنها می توانند در فاصله چند صد تا چند هزار نوکلئوتید از ژنی که آن را کنترل می کنند قرار گرفته باشند. مهار کننده های یوکاریوتی با اتصال به توالی های خاموش کننده با مکانیسم های متفاوتی در تنظیم بیان ژن شرکت دارند که در اینجا به مواردی از آنها اشاره می شود:

شکل (1)

1)   ممکن است توالی افزاینده و توالی خاموش کننده با هم همپوشانی داشته باشند، در نتیجه اتصال مهار کننده به توالی خاموش کننده، از اتصال پروتئین های فعال کننده به افزاینده جلوگیری به عمل می آورد در نتیجه مانع بیان ژن می گردد.

2)   فعال کننده و مهار کننده به توالی ویژه متصل می شوند اما مهار کننده با پوشاندن سطح فعال پروتئین فعال کننده از فعالیت آن جلوگیری می  کند.

پروتئین مهار کننده به عوامل رونویسی TFIID  در جعبه TATA  متصل شده و مانع از قرار گرفتن عوامل رونویسی در محل راه انداز و تشکیل کمپلکس آغاز رونویسی می شود.

اثر تشدید کننده ها بر رونویسی

   تشدید کننده ها خودشان فعالیت پروموتوری ندارند ولی فعالیت بسیاری از پروموتورهای یوکاریوتی را حتی هنگامی که در فاصله چند هزار جفت بازی از ژن بیان شونده قرار دارند، به شدت افزایش می دهند. تشدید کننده ها عملکرد خود را از طریق فراهم آوردن جایگاه های اتصال برای پروتئین های تنظیم کننده اختصاصی به انجام می رسانند.

   شکل زیر جایگاهای اتصال تشدید کننده را نشان می دهد : ساختار شماتیک منطقه kb  1 در بالا دست جایگاه شروع ژن کرآتین­ کیناز عضله.

یک جایگاه اتصال 3 -CAGCTG  - 5  نزدیک جعبه TATA  وجود دارد منطقه تشدید کننده دورتری در بالا دست ژن دارای دو جایگاه اتصال برای یک پروتئین و دو جایگاه اتصال دیگر برای سایر پروتئینها می باشد.

                                     Start site 

                                                       TATA

 CAGCTG                                               

              شکل 2

                                                     CAGCTG

                                                                         Enhancer               CAGCTG

  Regin        TATAATTAA                                                 

CCATGTAAGG                                                

 متیلاسیون DNA  می تواند الگوهای بیان ژن را تغییر دهد.

علاوه بر بسته بندی DNA  توسط هیستونها، میزان متیله شدن DNA  نیز مکانیسم دیگری برای جلوگیری از بیان نامناسب ژنها در انواع خاصی از سلولها محسوب می شود. تقریبا 70 درصد ترادف های   ژنوم پستانداران در موقعیت کربن 5 سیتوزین به وسیله متیل ترانسفرازهای اختصاصی متیله می شود. اما توزیع این سیتوزینهای متیله بسته به نوع سلول متفاوت است. گروه متیل به درون شیار بزرگ DNA  بیرون می زند که در آنجا می تواند به راحتی در اتصال پروتئین های تحریک کننده رونویسی اختلال ایجاد کند با این وجود متیله شدن یک وسیله تنظیمی فراگیر حتی در یوکاریوتهای  پرسلولی نمی باشد، به عنوان مثال، DNA  مگس سرکه اصلا متیله نیست.

نوآوری ژنها موجب تنوع مولکولهای ایمونوگلوبین ها می گردد.

    پستانداری مانند موش یا انسان قادر است مقادیر زیادی پادتن اختصاصی علیه هر شاخص بیگانه طی یک روز برخورد با آن ایجاد کند. ویژگی پادتن توسط ترادف های آمینو اسیدی نواحی متغیر زنجیره سبک و سنگین تعیین می شود، که این امر باعث طرح یک سوال می شود: ترادف های متفاوت نواحی متغیر چگونه تولید می شوند؟ 

  زنجیره سبک توسط سه قسمت مشخص کد می شود، یعنی اجزاء متغیر(   ) ، اتصالی (   ) ثابت (   ) .   DNA  هاپلوئید پستانداران حاوی بیش از 500 قطعه   ، پنج یا شش قطعه   ، و شاید ده یا بیست قطعه   می باشد  در هنگام تمایز یک سلول لنفوئید B  ، یک قطعه   از محلی دورتر روی همان کروموزوم به محلی نزدیک به منطقه ژنی حاوی قطعات   و   آورده می شود.پس از چنین باز آرایی در DNA  ، رونویسی   و   و   بصورت یک mRNA  اولیه و سپس تکمیل و تغییر آن بصورت mRNA  ، یک زنجیر سبک آنتی بادی ممکن می شود. با باز آرایی قطعات مختلف در ماده توارثی، سیستم دفاعی می تواند مولکولهای بسیار زیاد ایمونوگلوبین اختصاصی متفاوت نسبت به آنتی ژن تولید کند. ژنهای J   سهم مهمی در تنوع پادتن ها دارند، چرا که آنها بخشی از آخرین قطعه بسیار متغیر (   را رمز گردانی می کنند.

نقش علامت های درونزاد در تنظیم بیان ژن

   در یوکاریوتها معروف ترین تنظیم کننده های درونزاد فعالیت ژن، هورمونها هستند. تاثیر متقابل هورمون – گیرنده، سرانجام سبب ارسال علامتی به یک یا چند جایگاه ویژه DNA  می شود که یک ژن یا مجموعه ژنهای مناسبی را تحریک می کند.

هورمونهای استروئیدی

   هورمونهای استروئیدی نظیر استروژن آب گریز هستند در نتیجه به آسانی از عرض غشاء های سلول نفوذ می کنند. استروژن درون سلول به پروتئین های گیرنده بسیار اختصاصی و محلول اتصال می یابد. با اتصال مولکول سیگنال (عموما موسوم به لیگاند) ، کمپلکس گیرنده لیگاند، بیان ژنهای خاصی را با اتصال به عناصر کنترل DNA  تغییر می دهد. ژنوم انسان حدود 50 عضو از این خانواده را کد می کند که اغلب به عنوان گیرنده های هسته ای هورمون اشاره می شوند.

مقایسه ترادف های آمینو اسیدی اعضای این خانواده از گیرنده های هسته ای، دو بخش به شدت حفاظت شده را آشکار می سازد: یک دمین منصل شونده به DNA  و یک دمین متصل شونده به لیگاند.

  دمین متصل شونده به DNA  به سمت مرکز مولکول قرار گرفته و حاوی 9 واحد سیستئین حفاظت شده می باشد. این دمین برای گیرنده ها، فعالیت اختصاصی ترادف DNA  را فراهم می آورد.

  هشت آمینواسید سیستئین به دلیل نقش انها در اتصال به یونهای روی (Zn) حفظ شده اند. چهار سیستئین به بک یون و چهار سیستئین دوم به یون دیگر روی متصل می شوند. یونهای روی ساختار این بخش کوچک را پایدار می سازند و بدون یونهای روی اتصال یافته ، این دمینها باز می گردند. ساختار منطقه متصل شونده به روی یک گیرنده استروئیدی ، شامل یک مارپیچ آلفا می باشد. این مارپیچ در کمپلکس های اختصاصی DNA با گیرنده های استروژنی تشکیل می گردد در شیار بزرگ قرار می گیرد و به ترادف های اختصاصی DNA اتصال می یابد. اتصال لیگاند به نو آرایی های ساختاری مهمی منجر می گردد. به ویژه آخرین مارپیچ که حاوی واحدهای آب گریز است، و وجهی از گیرنده را می پوشاند ولی در حالت بدون لیگاند از گیرنده بیرون می زند. اتصال به لیگاند چگونه به تغییر در بیان ژن منجر می شود؟ ساده ترین مدل آن است که اتصال لیگاند، خواص اتصال به DNA را در گیرنده تغییر می دهد.

کمک فعال کننده coactivator و تنظیم رونویسی

دومین ناحیه  بسیار حفظ شده پروتئین گیرنده هسته ای ، نزدیک انتهای کربوکسیل قرار دارد و جایگاه اتصال به لیگاند می باشد. اتصال گیرنده به لیگاند توانایی گیرنده های هسته ای هورمون برای متصل شدن به DNA را تغییر نمی دهد بلکه پروتئین های خاصی به نام کمک فعال کننده تنها در حضور لیگاند به گیرنده هسته ای هورمون متصل می شوند. برخی از کمک فعال کننده ها و همچنین پروتئینهایی که به کار گرفته می شوند، انتقال گروههای استیل از استیل CoA به واحدهای لیزین اختصاصی در دمهای انتهای آمین هیستون را کاتالیز می کند. با استیله شدن لیزین تمایل دم هیستون به DNA به مقدار زیادی کاهش داده و باعث شل شدن کمپلکس هیستون از DNA می شود.

استیله شدن هیستون می تواند به واسطه ترکیبی از سه مکانیسم، رونویسی را فعال کند:

1-     کاهش تمایل هیستونها به DNA ،

2-    به کارگیری سایر اجزاء ماشین رونویسی و 

3-    آغاز سازمان دهی مجدد و فعالانه ساختار کروماتین.

  از طرف دیگر برخی مهارکننده ها موجب د استیلاسیون هیستون شده و تمایل عامل TFIID به جعبه TATA کاهش یافته و کمپلکس لازم برای رونویسی شکل نمی گیرد.

 تهیه­کننده: بلقیس فلاحتگر کارشناس ارشدزیست شناسی شهرستان بهشهر استان مازندران

ویتامین ب2(ریبوفلاوین)

ویتامین ب2 یا لاکتو فلاوین در کبد، بیضه و کلیه پستانداران، تخم مرغ، و شیر وجود دارد. نام دیگرویتامینB  2*ریبوفلاوین است . دلیل انتخاب این نام، رنگ زرد این ویتامین است که ناشی از وجود حلقه فلاوینی موجود در ساختمان آن می‌باشد . از ویتامینهایی است که در بسیاری از مواد غذایی موجود است اما عوارض کمبود آن گریبانگیر افراد زیادی است، در حالیکه خود آنها، نمی‌دانند این عارضه می‌تواند ناشی از کمبود مواد غذایی باشد .

اولین بار این ویتامین زمانی کشف شد که در حین بررسی برروی ویتامینB  1، دانشمندان متوجه شدند جزء دیگری موجود است که در مقابل حرارت مقاوم تر ازB  1 است و زمانی که آنرا از شیر استخراج کردند این رنگدانه‌های زرد رنگ راB  2 نامیدند . درواقع یکی از دلایلی که روش مناسب شیررا نگهداری در پاکتهای چند لایه می‌دانند این است که، از تخریبB  2 در برابر نور جلوگیری می‌کند زیرا این ویتامین در مجاورت اشعه ماوراء بنفش تخریب می‌شود .

B  2 همراه غذا وارد بدن می‌شود و به کمک ناقل هایی که در دیواره روده وجود دارد به خون منتقل می‌گردد . ویتامینB 2 جزء ویتامینهای محلول در آب است از اینرو در بدن ذخیره نمی‌شود پس میزان مورد نیاز آن باید روزانه مصرف گردد تا مبتلا به کمبود آن نشویم .

·عملکرد ویتامین B2در بدن چیست ؟

ویتامینB2 زمانی فعال می‌شود که مولکول فسفر دریافت کند واین قابلیت را پیدا نماید که در فعالیت‌های مهم سوخت ساز بدن عمل کند .B2 در فعال شدن ویتامینB3 و B6 نیز دخالت دارد . از اینرو پیشنهاد می کنیم نام آنرا " ویتامین نخود هر آش " بگذاریم چون در بسیاری از اعمال حیاتی بدن و فعالیت دیگر ویتامینها تأثیر دارد . در بدن ما تبدیلB2 به فرم فعال آن تحت تأثر آنزیمهای مربوط به غده تیروئید می‌باشد . از اینروافرادی که مبتلا به گواتر هستند و تیروئید کم کار یا پرکار دارند باید مراقب میزان دریافت این ویتامین باشندو از منابع حاوی این ویتامین بیشتر تغذیه کنند چون با کاهش فعالیت غده تیروئید کارایی این ویتامین نیز کاهش می‌یابد :

·میزان مورد نیاز این ویتامین3/1میکروگرم در روز است .

·حتما افراد بسیاری را دیده اید که دچارزخم در گوشه دهانباشند، یازبانشان متورموسرخ شده باشد و یالبهایشان ترک خورده باشد . اینها همه از علائم کمبود ویتامینB2 است .

·درمراحل اولیه در صورتیکه فرد 1 تا 2 ماه از این ویتامین کمتر از میزان نیازش مصرف کند علائم اولیه در چشمهای او ظاهر می‌شود؛ یعنی اثرات او به صورت حساسیت به نور، اشکریزی چشمها و سوزش و خارش چشمها، بروز می‌کند . با پیشرفت کمبود این ویتامین در گوشه دهان زخم ایجاد می‌شود و فرد نمی‌تواند دهانش را به راحتی باز کند، زبان فرد ارغوانی رنگ، متورم و دردناک می‌شود البته همه این علائم با هم بروز نمی‌کند گاهی فقط یک یا چند علامت در فرد دیده می‌شود . از علائم دیگر جوشهای ریزی است که در منطقه کنار بینی و گوشه دهان به وجود می‌آید . همچنین در منطقه سفید چشم رگهای خونی دیده می‌شود .کمبود شدید این ویتامین برای یک فرد باردار، عواقب وخیم تری به دنبال دارد از آن جمله ایجاد عارضه لب شکری در جنین است .

منابع غنی این ویتامین کدام اند ؟

·این ویتامین به میزان زیاد درشیر و محصولات لبنی موجود است .

·جگربهترین منبع ویتامینB2 است .

·مخمر آب جو نیز از منابع غنیB2 است

·این ویتامین درگوشت وتخم مرغ هم وجود دارد .

·درسبوس گندم و در بسیاری ازسبزیجات از جمله اسفناج موجود است .

تیامین یا ویتامین ب1 اولین ویتامینی که از ویتامین‌های گروه ب کشف شده‌است. این ویتامین تأثیرات بسیار مهمی در سوختن قندها در بدن و عملکرد اعصاب دارد. تیامین از راه روده جذب خون می‌شود. تغییراتی بر روی آن صورت می‌گیرد و آماده استفاده بافت‌ها می‌گردد. یکی از موادی که در جذب آن اختلال ایجاد می‌کند، الکل است که مصرف زیاد آن موجب کمبود ویتامین تیامین می‌شود. این ویتامین در بدن ذخیره نمی‌شود.

عملکرد آن در اندام‌ها، فعال کردن آنزیم‌های لازم برای سوختن قند در بدن است. این ویتامین نقش اساسی در ادامه عملکرد چرخه کربن دارد. نقش مهم دیگر آن در اعصاب است. ما برای انجام هر حرکت و یا درک حواس از محیط نیاز داریم پیام‌های عصبی از مغز به اعصاب بدن و بالعکس منتقل شوند، تیامین در انتقال پیامهای عصبی نقش مهمی دارد.

ساختمان شیمیایی

ویتامین ب1 یا تیامین دارای دو حلقه هتروسیلیک می‌باشد که یکی از آنها گوگرددار به نام تیازول و دیگری حلقه دو ازت‌دار پیریمیدین است. حلقه پیریمیدین به صورت 2و5-دی‌متیل4-آمینوپیریمیدین و حلقه تیازول به صورت 4متیل5هیدروکسی‌اتیل‌تیازول می‌باشد. این دو حلقه توسط ازت حلقه تیازول و ریشه متیل‌کربن5پیریمیدین به یکدیگر متصل می‌شوند. تیامین یکی از ویتامین‌های محلول در آب است.

عوامل شیمیایی موثر

وجود ریشه‌های متیل حلقه پیریمیدین و تیازول و ریشه هیدروکسی‌اتیل حلقه تیازول برای فعالیت ویتامین ضروری است. هیدروژن متصل به کربن 2 حلقه تیازول نقش اساسی را در خواص کوآنزیمی این ویتامین به عهده دارد. تیازمین یک الکل ازت‌دار است و به کمک عامل الکلی خود می‌تواند با اسیدها استریفیه و استر پیروفسفریک آن به نام تیامین پیروفسفات، شکل فعال این ویتامین در بدن می‌باشد.

کمبود تیامین

کمبود تیامین در انسان سبب بروز بیماری بری‌بری می‌گردد که معمولاً با عوارض قلبی-عروقی و عوارض عصبی و خیزوادم همراه است. عوارض قلبی-عروقی شامل تپش قلب، تنگی نفس و هیپرتروفی قلب می‌باشد که تدریجاً منجر به احتقان قلب، کبد، ریه و پیدایش خیز می‌گردد. عوارض عصبی نیز منجر به پلی‌نوریت اعصاب محیطی می‌گردد که ممکن است با یک خونریزی مغزی همراه باشد.

ضعف عضلانی و بی‌اشتهایی، کم شدن حرکات معده، حالت تهوع، تب و لاغری توام با اختلالات رویشی و عوارض پوستی از علایم دیگر این بیماری است. فقدان تیامین با افزایش ترکیبات سه‌کربنه همراه بوده و میزان اسید لاکتیک در سلول‌های عصبی و اسید پیروویک در سلول‌های عضلانی و خون ازدیاد حاصل می‌کند.

فعالیت کوآنزیمی

تیامین به صورت استر دی‌فسفریک یعنی تیامین پیروفسفات، کوآنزیم آنزیمی به نام دکربوکسیلاز است که باعث دکربوکسیله شدن اسیدهای آلفاستونیک می‌گردد. دکربوکسیله شدن اسید پیروویک به دو صورت ممکن انجام می‌شود.

کربوکسیلاسیون ساده

در این عمل اسید پیروویک با از دست دادن یک مولکول گاز کربنیک به استالدئید تبدیل می‌شود و در مراحل بعدی آلدئید احیا شده و تولید الکل می‌نماید. این نوع دکربوسیلاسیون غیر هوازی است و توسط باکتری‌ها و مخمر آبجو انجام می‌شود.

دکربوسیلاسیون اکسیداتیو

این نوع دکربوکسیلاسیون با اکسیداسیون توام است. یعنی اسیدپیروویک، یک‌دوم مولکول اکسیژن گرفته و ایجاد اسید استیک و گاز کربنیک می‌نماید.

نیاز بدن

حبوبات، کبد و کلیه‌ها، غنی از تیامین هستند ولی در مرحله پخت طولانی غذاها، ویتامین غیر فعال می‌شود. احتیاج به تیامین در مراحل ضعف عمومی، نقاهت، کار عضلانی زیاد و شیردهی بیشتر است. اگر جیره غذایی از لیپیدها و پروتئین‌ها غنی باشد، نیاز به تیامین کاهش می‌یابد. انسان متوسط برای هر هزار کالری انرژی غذایی مورد نیاز، روزانه به 0?5 میلی گرم تیامین احتیاج دارد.

مصرف بیش‌از اندازه? این ویتامین (100 برابر نیاز بدن به صورت تزریقی) باعث مسمومیت شده و علائمی چون سردرد، تشنج، آریتمی قلبی، و واکنش‌های آلرژیک را ایجاد می‌کند.

منبع: ویکی پدیا

پیریدوکسین (ویتامین ب6)

اطلاعات کلی

ویتامین B  6، اصطلاحی است که برای سه ترکیب مشابه پیریدوکسین، پیریدوکسال و پیریدوکسامین و مشتقات فسفوریله آنها به کار می‌رود.

ویتامین B  6 محلول در آب بوده و به حرارت و اسید مقاوم می‌باشد، البته اکسیداسیون، قلیا و نور ماورای بنفش به ویتامین B  6 آسیب می‌رساند. تقریباً 50 درصد ویتامین در روند پختن و فرآوری از بین می‌رود.

عملکرد

کوآنزیم پیریدوکسال 5 - فسفات در واکنش‌های بیوشیمیایی گسترده‌ای دخیل می‌باشد، از جمله متابولیسم گلیکوژن و اسیدهای آمینه، سنتز اسیدهای نوکلئیک و سنتز و متابولیسم هموگلوبین. همچنین این ماده در سنتز، اسفنگومیلین و اسفنگولیپیدهای دیگر و نوروترانسمیترها نقش دارد.

- پیریدوکسال 5 - فسفات در متابولیسم اسید گاما-آمینوبوتیریک دخالت دارد.

- ویتامین B  6 در شکل پیریدوکسال 5 - فسفات به عنوان کوآنزیم بیشتر از صد آنزیم، نقش ایفا می‌کند.

علائم و نشانه‌های کمبود

-علایم و نشانه‌های کمبود ویتامین B  6 شامل آنمی هیپوکرومیک و میکروستیک، تشنج، درماتیت سبورئیک، گیجی و افسردگی می‌باشند

- کمبود ویتامین B  6 در کودکان و شیرخواران، موجب اختلالات الکتروانسفالوگرافی و تشنجی می‌گردد.

- کمبود ویتامین B  6 در بزرگسالان موجب چیلوز، گلوسیت، استوماتیت، آنمی، تحریک پذیری، گیجی و افسردگی می‌گردد.

- کمبود ثانویه ویتامین B  6، ممکن است در اثر سوء جذب، اورمی، سرطان، نارسایی قلبی و سیروز ایجاد گردد.

- خانم‌های باردار، الکلی‌ها و افراد مسن در خطر کمبود ثانویه ویتامین B  6 می‌باشند.

منابع غذائی

منابع غذایی حاوی ویتامین B  6 شامل گوشت، ماکیان، ماهی، تخم مرغ، سیب زمینی سفید و سبزیجات نشاسته‌ای می‌باشد. موز، لوبیای سفید، گردو، غلات و سویا غنی شده از منابع دیگر B  6 می‌باشد.

افراد با نیازهای خاص

- شیرخوارانی که شیر مادر می‌خورند و در هنگام تولد، غلظت پلاسمای B  6 آنها پایین است، ممکن است در خطر کمبود ویتامین B6باشند.

- الکلی‌ها، به علت اختلال در تبدیل پیریدوکسین و پیریدوکسامین به پیریدوکسال فسفات، ممکن است در خطر کمبود ویتامین B6 باشند.

- افرادی که با داروهای مهار کننده? فعالیت ویتامین‌ها از جمله ایزونیازید، پنی سیلامین، کورتیکواستروئیدها و یا ضد تشنج‌ها تحت درمان هستند، ممکن است در خطر کمبود ویتامین B6 باشند.

تداخل داروئی

- واکنش نوریت محیطی در مصرف کنندگان ایزونیازید که همزمان از B6 استفاده نمی‌کنند، شایع می‌باشد.

- مصرف زیاد پیریدوکسین هیدروکلراید، اثرات سودمند لودوپا را کمرنگ می‌کند.

- مصرف روزانه دویست میلی گرم B6 به روی مدت یکماه غلظت سرمی داروهای ضد تشنج را کاهش می‌شود.

 منبع: ویکی پدیا

نظام مطالعه برتر

مراحل نظام مطالعه برتر در سه بخش پیوسته و ناگسستنی انجام می‌گیرد:الف ـ بخش پیش مطالعه

 ب ـ بخش حیـــن مطالعه          

 ج ـ بخش پس مطالعه

الف ـ  بخش پیش مطالعه :

 به منظور کسب آمادگی برای انجام مطالعه اصلی طراحی گردیده است که با انجام آن همچون ورزشکاری که با نرمش و گرم کردن خود امکان بهره‌برداری بهینه از فرصتها را برای خود فراهم می‌کند شرایطی را پدید می‌آورد که از بروز آفاتی همچون حواس پرتی ـ خستگی ـ بی‌علاقگی ـ عدم درک و   …  . جلوگیری می‌شود و به تقویت عامل دقت و توجه به تمرکز حواس دامن می‌زند و زمینه مطلوب برای افزایش یادگیری و بهره‌وری در حین مطالعه اصلی فراهم می‌گردد. مراحلی که طی این بخش در مدت 2 تا 6 دقیقه  قبل از مطالعه اصلی انجام می‌گیرد دارای ارزش و تأثیرگذاری والایی می‌باشد. عبارتست از:

1 ـ بررسی اجمالی کل کتاب :  هنگامی که برای اولین بار به کتابی برخورد می‌کنید و قصد مطالعه آن را دارید به بررسی اجمالی آن در مدت 2   –   1 دقیقه بپردازید هدف از بررسی اجمالی کل کتاب آشنایی مقدماتی و ایجاد ارتباط با کتاب است اوراق کتاب را به سرعت ورق می زنیم و تأملی کوتاه بر تصاویر، جداول ، نمودارها و فصل‌های مختلف کتاب می‌کنیم تا اولین نمای کلی از کتاب در ذهنمان جای گیرد همچنین نگاهی گذرا بر فهرست مطالب، مقدمه و پیش گفتار می‌اندازیم و آشنایی مقدماتی با نویسنده و آثار وی برقرار می‌سازیم بدین ترتیب در مدت زمانی کمتر از 2 دقیقه نخستین گامها در ایجاد ارتباط با کتاب برداشته می‌شود.

2 ـ بررسی اجمالی هر فصل: هر زمان که قصد مطالعه فصلی از کتاب را دارید به بررسی اجمالی آن ( فقط همان فصل نه تمامی فصول کتاب) در مدتی کمتر از 2 دقیقه بپردازید. بررسی اجمالی فصل مورد مطالعه موجب تقویت مبانی آشنایی و ارتباط با آن فصل می‌گردد و انجام مطالعه‌ای دلپذیر را نوید می‌دهد در این بررسی به تأویلی کوتاه بر تصاویر ـ جداول ، نمودارها ، نکات برجسته ـ تیترها ـ تیترهای فرعی ـ تیترهای وسط ـ نتیجه‌گیری و پرسشهای آن فصل می‌پردازیم و ضمناً اطلاع از این امر که فصل مورد مطالعه چند صفحه دارد و چه مدت صرف مطالعه آن خواهد شد کمک مؤثری برای شروع مطالعه آن فصل خواهد بود.

3 ـ سؤال گذاری: این بخش از مهمترین مراحل کل نظام مطالعه محسوب می‌شود سؤال ، ارتباط مستقیم با خلاقیت و تفکر دارد و محصول ذهنهای خلاق می‌باشد. طرح سؤال در هنگام مطالعه نیز می‌تواند به افزایش یادگیری و بهره‌وری و درک زوایای پیدا وناپیدا بیانجامد. مدت زمانی که برای طرح سؤال اختصاصی می‌یابد یک یا دو دقیقه است و لزومی به نوشتن سؤالات در این مرحله نمی‌باشد برای طرح سؤال می‌توان پرسشهایی را که در آن فصل نگاشته شده است از نظر گذراند ویا خود مبادرت به طرح سؤال کنیم بدین منظور نگاه به تیترها ـ تیترهای فرعی ونکات برجسته ـ تیترهای وسط ـ تصاویر ـ جداول و نمودارها ، پرسشهای پیشنهادی را به ذهن متبادر می‌سازد.

ب ـ بخش حین مطالعه:

 هنگامی می‌توان به اجرای مراحل این بخش پرداخت که مراحل پیش مطالعه طی شده باشد در غیر اینصورت نمی‌توان به کسب بازدهی مطلوب نایل شد، ایــن بخش شــامل 1 ـ مطالعه و یادداشت بــرداری 2 ـ بازنگری و بازخوانی برای رفع اشکال 3 ـ بازیابی و سنجش خود می‌باشد که به توضیح هر یک خواهیم پرداخت:

1 ـ مطالعه و یادداشت برداری : در این مرحله با سرعتی متناسب با متن به مطالعه می‌پردازیم بخشهای ساده و تکراری و توضیحی را با سرعتی بیشتر و بخشهایی که سنگین‌تر و حاوی اطلاعات تازه است با سرعتی متعادل‌تر می‌خوانیم. بتدریج که به خواندن متن ادامه می‌دهیم نکات کلیدی را استخراج می‌کنیم و می‌نویسیم تا جایی که تمامی شاخه‌های اصلی و نکات مرتبط به آن گنجانده شود این نکات باید بیانگر تمامی متن مورد مطالعه باشد. باید توجه شود که با کمترین کلمات بتوان مطالب بسیاری را بازیابی کرد. بهترین زمان برای استخراج و نوشتن نکات کلیدی همزمان با مطالعه اصلی است.‌ ثبت نکات کلیدی می‌تواند بلا فاصله پس از درک نکته کلید و یا در پایان خواندن عبارتهای مرتبط با آن و یا در پایان خواندن یک یا چند بند صورت گیرد.

2 ـ بازنگری و بازخوانی برای رفع اشکال: پس از مطالعه متن به بازبینی یادداشتها و بازیابی متن می‌پردازیم چنانچه به نقطه مبهمی برخوردیم به رفع ابهام و اشکال می‌پردازیم.

3 ـ بازیابی و سنجش از خود: در این مرحله به بازیابی و امتحان از خود می‌پردازیم بدین منظور بخشهای مختلف متن را در ذهن خود مرور می‌کنیم و با طرح سؤالاتی از خود در رابطه با مطالب آن از به خاطر سپاری کامل مطالب و ثبت شکل آن در ذهن اطمینان حاصل می‌کنیم.

پ ـ بخش پس از مطالعه:

از مراحل یادآوری و مرور بشمار می‌آید که در آن حافظه مورد توجه است و کورتکس یا قشر خاکستری مغز فعال می‌گردد. مرحله مرور در چندین نوبت صورت می‌گیرد و اهمیت آن در افزایش زمان پایداری مطالب در حافظه است آنچه در مرحله مرور انجام می‌گیرد به معنای یادگیری مطالب نیست در این مرحله تنها اقدام به مرور و یادآوری مطالب می‌گردد مراحل قبل به خاطر سپاری، محدود به حافظه کوتاه مدت بوده است و برای ثبت و پایداری دائمی مطالب در حافظه، نیاز به انتقال آن مطالب از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت است که این امر بواسطه مرور انجام می‌پذیرد. به عبارتی دیگر در مرحله یادگیری 90 % کار و انرژی صورت پذیرفته است و یک گام دیگر مانده است تا تمامی آن 100 درصد اطلاعات کسب شده پایدار بماند. اگر در برداشتن این گام آخر سستی کنیم نتیجه آن بر باد رفتن تمامی دستاوردها و زحمات خواهد بود. حافظه کوتاه مدت قادر به نگهداری مطالب بیش از دو روز نمی‌باشد و تنها آن گروه از اطلاعات باقی خواهند ماند که به صورت ارادی و آگاهانه یا غیر ارادی و ناخودآگاهانه به حافظه بلند مدت انتقال یافته باشد. نخستین مرور ، باید بلافاصله پس از درس باشد، بارهای پسین را می‌توان به اوقات دیگری با زمانهای طولانی، چون یک روز، یک هفته یا یک ماه آینده واگذار کرد.

مطالعه بر مبنای نظام مطالعه برتر برداشتی بیشتر با صرف زمان و انرژی کمتر به همراه دارد و توانی بی‌انتها را به ارمغان می‌آورد و دنیای پرفروغ را در مقابل دیدگانمان هویدا می‌سازد.

برگرفته شده از کتاب:یادگیری خلاق درک خلاقانه و به خاطر سپاری همیشگی تمامی مطالب ف. شجری( انجمن قلم ایران)

روزگار دستکاری انسان در طبیعت

 از آن پس تا به امروز شاهد اتفاقات بسیاری بوده‌ایم. از رنسانس تا روشنگری، قدعلم کردن مارتین لوتر و... ظاهرا کلیسا از آن اقتدار خشک، غیرقابل انعطاف و متعصبانه خود فاصله گرفته است. اما این پوسته بیرونی ماجراست، چرا که تجربه نشان می‌دهد اگر شرایط برای گروهی از آنها فراهم شود و قدرت را در دست داشته باشند، همانگونه که در گذشته اقتدارگرایانه و از سر تعصب با نظریات نو روبه‌رو می‌شدند، امروز نیز روشی کم‌وبیش مشابه را در پیش‌  می‌گرفتند. این مسئله شاید با تبلیغات و شعارهایی که از گوشه و کنار می‌شنویم در تعارض باشد اما در پشت این ژست‌های ظاهری، حقیقت به‌گونه‌ای دیگر در جریان است.

من درهنگام پاسخگویی به سوالات امتحانی ناگهان فکرم به جای دیگرمی رود و رشته کلام را از دست می دهم، چرا؟

جواب – شما ضعف سازماندهی دارید. قبلاً هم گفتیم که تمرکز و حافظه ارتباط تنگاتنگ و مؤثری دارند. یادداشت برداری، خواندن و به یاد آوردن، همه باید با نظم و سازماندهی انجام شود. آنچه را که می خوانید، روی کاغذ سازماندهی کنید و ارتباطشان را با هم در نظر بگیرید.

 آیا راه میانبری برای تمرکز حواس وجود دارد؟

جواب – تمرکز یک مهارت اکتسابی است و زمان می خواهد. اما تمرینات مستمر و استفاده از تلقین و تجسم عینی، روند پیشرفت و بهره وری را بسیار به جلو می اندازد و سریع می کند. 

 نقش بازیهای فکری مانند شطرنج در تمرکزحواس چیست؟

جواب – بسیارعالی است. به شرط آن که درطول بازی، افکار منظم و دنباله دار و جهت داری را دنبال کنید. یادتان باشد هر بازی که در آن بازیکن آنچه را که در بازی می گذرد به خاطر بسپارد یا پیش بینی کند، در افزایش قدرت تمرکز مؤثر است.

 دوست من می گوید وقتی سیگاری روشن می کنم جریان فکرم به کار می افتد و تمرکزم بیشترمی شود. نظرشما چیست؟

جواب – موافق نیستم. چون تمام شواهد و تجارب و تحقیقات علمی درست عکس این قضیه را نشان می دهد. ثابت شده است که سیگارکشیدن عملاً روند هوش را به تأخیر می اندازد. علاوه بر این، از آنجا که سیگار بر سلامت بدن و تنفس مستقیماً اثرمنفی می گذارد، مسلماً تمرکز را برهم میزند. این موضوع یک عادت و یک برداشت نادرست ذهنی است. 

 من نمی دانم آنچه که شما گفتید واقعاً مؤثراست یا نه. چون با انجام این تمرینات گاهی تمرکزفوق العاده خوبی دارم وگاهی هم مانند گذشته تمرکزخوبی ندارم. چه کارکنم که همیشه تمرکزخوب داشته باشم؟

جواب – همین که گاهی نتیجه گرفته اید، نشان می دهد که تغییر در شما آغاز شده و قابلیت دایمی شدن را دارد. این موضوع با تلاش و تمرین مستمر شما و انجام تمرینات تلقین و تجسم، مسیر تازه عصبی را در ذهن شما ایجاد می کند و در ناخودآگاه به عنوان یک عادت و رفتار دایمی جای می گیرد. فقط ازحرکت باز نایستید. توصیه همین است. 

 تفاوت تفکرمثبت با تجسم خلاق چیست؟

جواب – تفکرمثبت مربوط به ذهن آگاه وهوشیارشماست که اندیشه شما را اصلاح وپاک می کند. تجسم خلاق، مربوط به ذهن نیمه آگاه ونیمه هوشیارشماست که افکار مثبت ذهن آگاه را درناخودآگاه ثبت وجایگزین می کند.

من روشهای پیشنهادی شما را یک هفته تمام است که به کاربرده ام اما هنوزنتیجه محسوسی نگرفته ام. آیا امکان دارد که این روشها برای من مناسب نباشد؟

جواب – به هیچ عنوان. ازاین که یک هفته است دارید تمرین می کنید خوشحالیم و به شما تبریک می گوییم. فقط ازشما می خواهیم که این تمرینها را به طورمستمر تا 20 روز دیگرهم انجام دهید وحدوداً پس ازیک ماه درمورد خود قضاوت کنید وخود را ارزیابی نمایید. الآن واقعاً خیلی زود است.

 اساساً چرا وقتی درحال انجام کاری هستم، خیالات دیگربه سراغم می آیند؟

جواب – خیال پروری، خود یک راه زندگی به صورت تفریحی است. هرچند وقت یک باردرست وسط یک کارجدی، شما رؤیایی می شوید که معنی اش این است: هنوزبه آن کار رغبت کافی ندارید. هنوزبه اندازه کافی برانگیخته نشده اید. باید درخودتان علاقه بیشتر ایجاد کنید وخود را هدفدارکنید. اما درچنین مواردی توصیه می کنیم که درمحیطی دیگر قراربگیرید وخیال پردازی نکنید، این بارآگاهانه، خودخواسته وجهت دار. درفکرفرونروید بلکه فکرکنید. فکر، شما را به هرسو نکشد بلکه شما فکررا به دنبال خود بکشید. بااین کار، ذهن شما آسوده ترمی شود وبرای تمرکزبعدی مهیا می گردد. 

 من نمی توانم دوساعت مطالعه متمرکزحتی به روش پیشنهادی شما داشته باشم.

جواب – زمان بندی شما نادرست است. پس ازهرنیم ساعت مطالعه، پنج دقیقه استراحت کنید تا این آرامش، خلأ ذهنی لازم را برای جذب مطالب بعدی وتمرکز برآنها به وجود آورد. پشت سرهم مطالعه نکنید. حتی حافظه شما تمایل دارد که پس ازچند دقیقه جذب وفراگیری به دسته بندی وذخیره سازی بپردازد.

من درمنزلی که درمحله شلوغ وپررفت وآمدی است زندگی می کنم. سروصدا واقعاً خیلی زیاد است. چه کارکنم؟

جواب – اول این که اطمینان داشته باشید که درسخت ترین و دشوارترین شرایط نیز تمرکزداشتن ممکن است. اگرعلاقه ورغبت شما فراوان باشد، یا سروصدای محیط را اصلاً درک نمی کنید ویا کمتردرک می کنید. بنابراین سعی کنید روشهای علاقمند شدن به موضوع را به کاربگیرید. ضمن آن که گفتیم آنچه مهم است سکوت نسبی است. ما می گوییم درمحیط منزل خود ساکتترین جا نسبتاً کجاست؟ آنجا را انتخاب کنید. 

 من ازعدم تمرکزخود بسیارکلافه بودم. آیا این احساس نادرست بوده است؟

جواب – خیر، بسیارهم عالی بوده است. اولین قدم مثبت برای هرتغییری نارضایتی از وضع قبلی وکنونی است. این نارضایتی است که میل وانگیزه شما را برای دگرگونی، رشد وتغییرمهیا می کند. 

اکنون شما مفهوم تمرکزحواس، روشهای ایجاد آن به هنگام مطالعه درمنزل وهمین طور درکلاس درس وجلسه سخنرانی را فرا گرفته اید وباید تمرین را شروع کنید. یادتان باشد مهمترین عامل موفقیت انسانهای موفق، پافشاری درتمرینات است. آنقدرتمرین کنید تا موفق شوید.

 کلیه دانش آموزان کنکور  می توانند جزوات کامل زیست شناسی سال دوم و سوم را از پاساژ قابوسیه چاپ سازگار(0171 -2236263) تهیه نمایند.

دانش آموزان پیش دانشگاهی نیز می توانند جزوه کامل 4 فصل اول را از همان مکان تهیه نمایند.

دانش آموزان سال اول نیز نگران نباشند چون جزوات کامل تمام فصل ها به همراه پاسخ تشریحی خودآزمائیها و فعالیت های کتاب را نیز می توانند تهیه نمایند. 

قابل توجه دانش آموزان نکته ای، جزوه نکته تست سال سوم نیز جهت استفاده شما عزیزان برای تکثیر در اختیار چاپ سازگار قرار گرفت.

این جزوات مفهومی بوده و عمق یادگیری شما را افزایش می دهند. در پایان هر فصل نمونه سئوالات تستی هم گنجانده شده است.

این جزوات به مطالعه المپیاد نیز نیم نگاهی داشته است. در دوسال اخیر سئوال ها با تیپ المپیادی نیز مطرح شده اند.

موفق باشید.