روزگار دستکاری انسان در طبیعت
قرنها میگذرد از زمانی که گالیله تئوری مرکزیت خورشید و گردش زمین به دور آن را در برابر دادگاه تفتیش عقاید قرون وسطی پس گرفت و جان خود را خرید.
از آن پس تا به امروز شاهد اتفاقات بسیاری بودهایم. از رنسانس تا روشنگری، قدعلم کردن مارتین لوتر و... ظاهرا کلیسا از آن اقتدار خشک، غیرقابل انعطاف و متعصبانه خود فاصله گرفته است. اما این پوسته بیرونی ماجراست، چرا که تجربه نشان میدهد اگر شرایط برای گروهی از آنها فراهم شود و قدرت را در دست داشته باشند، همانگونه که در گذشته اقتدارگرایانه و از سر تعصب با نظریات نو روبهرو میشدند، امروز نیز روشی کموبیش مشابه را در پیش میگرفتند. این مسئله شاید با تبلیغات و شعارهایی که از گوشه و کنار میشنویم در تعارض باشد اما در پشت این ژستهای ظاهری، حقیقت بهگونهای دیگر در جریان است.
اگرچه تحقیقات علمی به ویژه در حوزه پزشکی در قرن اخیر زمینهساز پیشرفتهای چشمگیری بوده است که درمان کامل برخی بیماریها را که در سالهای قبل باعث مرگ انسانها میشد فراهم کرده است اما پارهای از روشهای درمان باعث بروز واکنشهایی مخالفتآمیز از سوی کلیساها در زمان خود شده؛ روشهایی که توأم با پیوند اعضا و نظایر آن همراه بوده است. هرچند که این مخالفتها به تدریج رنگ باخته و طبیعی شدهاند اما با به میدان آمدن شیوههای دیگر دوباره از سرگرفته شدهاند و این مسئله همچنان ادامه دارد. برای نمونه در چند دهه اخیر روشهای درمان نازایی یکی از مسائل بحثبرانگیز بوده است اما ظاهرا آن هم با وجود واکنشهای متفاوت فرقههای مختلف در مسیحیت به تدریج به امری طبیعی بدل شده است.
در کشور ما نیز کموبیش چنین بحثهایی مطرح شده است اما ظاهرا آنچه باعث شده تا از شدت و هیاهوی کمتری برخوردار باشد از دو جنبه بوده است؛ نخست آنکه (متاسفانه) در دنیای تحقیق و به کارگیری شیوههای تازه علمی، کشور ما جزو کشورهای پیشرو نیست که بداعتهای آن در ابتدای کار دامنگیر محققان و محافل علمی و تحقیقاتی ایرانی باشد. از سوی دیگر در پارهای موارد نهادهای مذهبی و حوزی واکنشهایی سنجیدهتر و متناسب با اوضاع و احوال زمانه نشان دادهاند. برای نمونه بحث نازایی و روشهای درمان آن همچون لقاح خارج از رحم و نظایر این، از جمله موارد بحث برانگیز در این زمینه بودهاند که تا
حد زیادی هم در سطح جامعه انعکاس داشتند و حتی فیلمها و سریالهایی نیز درباره آنها ساخته شد.
اما در زمینه تحقیقات علمی و پزشکی استفاده از سلولهای بنیادین و شبیهسازی یکی از چالشبرانگیزترین موارد، رویارویی کلیسا با مباحث علمی بوده است که در نهایت هم به میزان بسیار زیادی با نفی و نهی روبهرو شده است، چراکه در تصور قشریون مسیحی این مسئله یک نوع دخالت و دستکاری در کار خداست. خوشبختانه در اسلام با توجه به تاکید و تاییدی که در قرآن مجید بر اهمیت علم و پیشرفتهای علمی انسان روی زمین دارد، محافل حوزوی و مذهبی همچنان که اشاره شد با سعهصدر و کارشناسی بهتر مسائل واکنشهایی سنجیدهتر در قیاس با کلیساها در دنیای مسیحیت نشان دادهاند.
چاپ کتابی همچون شبیهسازی انسان از منظر ملاحظات علمی، اخلاقی، حقوقی و فقهی یکی از مواردی است که میتواند گواه این مسئله باشد، چرا که این کتاب از سوی معاونت پژوهشی دفتر نشر معارف نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری منتشر شده است و نشاندهنده احساس نیاز و ضرورت پرداختن به مباحث علمی و تحقیقاتی روز است تا با روشن ساختن اذهان مردم و صاحبنظران از جنبههای مختلف، زمینه را برای اتخاذ تصمیماتی سنجیده در قبال آن مسئله فراهم سازد.
در واقع تجربه نشان داده با توجه به روند مطالعاتی و تحقیقاتی امروز، مخالفتهای نابجا، آنگونه که همواره از سوی اصحاب کلیسا شاهد بودهایم، راهگشا نبوده است، چرا که امروزه در بسیاری از کشورهای غربی، شاهد هستیم که پدیدهها بدون توجه به وجود خالق و مذهب توجیه میشوند، این در حالی است که بهتر به نظر میرسد با برخوردی سنجیده رابطهای منطقی و دوسویه میان ماهیت تکنولوژی بیولوژی شبیهسازی یا کار با سلولهای بنیادی با فرهنگ و مذهب اسلامی شکل گیرد.
کتاب شبیهسازی انسان سومین کتاب از مجموعه انسان و طب است که به نیت انجام ملاحظاتی علمی، اخلاقی، حقوقی و فقهی توسط علی محمدی نوشته شده است. این کتاب به شکلی مفصل و در حجمی قابل توجه (582صفحه) به همت دفتر نشر معارف معاونت پژوهشی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها منتشر شده است.نویسنده کتاب با توجه به چگونگی بحث، ساختمانی حسابشده را برای کار درنظر گرفته است که در نوع خود قابل قبول و زمینهساز پرداخت منسجم به بحث بوده است.
کتاب در 10 بخش و چند پیوست، فرهنگ واژگان، واژهیاب، کتابنامههای فارسی و لاتین و فهرست منابع تنظیم شده است. هر بخش با توجه به اینکه خود بحثی کموبیش فراگیر را در خود دارد، به چند فصل و برخی فصول نیز به چند زیرفصل تقسیم میشوند. به این ترتیب نویسنده با این الگو شرایطی را فراهم آورده است تا در یک الگوی مشخص و تقسیمبندی شده این موضوع را به خوبی و از ابعاد مختلف پرورانده و به مخاطب ارائه کند. در واقع هر بخش یک جنبه از بحث را به طور کلی دربرمیگیرد که در فصول مختلف، بازگشایی و نمایانده میشود. بخش اول کتاب به تاریخچه و مفهوم شبیهسازی اختصاص دارد که
هر یک از این بحثها در یک فصل و چند زیرفصل به تشریح و توضیح پرداخته میشوند.
بخش دوم کتاب به انواع شبیهسازی اختصاص دارد، در بخش سوم به معنای واژههای حوزه شبیهسازی پرداخته میشود، بخش چهارم به اطلاعات پایهای و مباحث علمی شبیه سازی اختصاص دارد، در بخش پنجم شبیهسازی انسان، تاریخچه و مباحث آن مطرح میشود، در بخش ششم مزایا و کاربردهای شبیهسازی مورد توجه قرار میگیرد، بخش هفتم میکوشد تصورات نادرست درباره شبیهسازی را بزداید، بخش هشتم مباحث اخلاقی در مخالفت با شبیهسازی cpc را مورد توجه قرار میدهد، بخش نهم وضعیت حقوقی شبیهسازی انسان را مورد بررسی قرار میدهد و در نهایت بخش دهم کتاب مباحث فقهی در مورد شبیهسازی را مطرح میسازد.
از میان 10 بخش کتاب که به طور جامع به مباحث شبیهسازی میپردازد و نویسنده در خلال آنها میکوشد که تصویر روشنی از چگونگی شکلگیری و تداوم شبیهسازی (از نظر علمی) ارائه کند، بخش دهم که به طور تخصصی به مسائل فقه اسلامی اختصاص دارد یکی از بخشهای مهم آن برای جامعه ما محسوب میشود که میتواند روشنکننده نظر مراجع تقلید در بحث شبیهسازی از جنبههای مختلف باشد.
در این بخش نویسنده با تفکیک نظرات فقهی درباره شبیهسازی از دیدگاه شیعه و سنی در 2 فصل جداگانه، پارهای سوالات اساسی را که در رابطه با بحث شبیهسازی وجود دارد به طور جداگانه و مورد به مورد مطرح ساخته و آنگاه جواب هر یک از مراجع تقلید را به تفکیک درباره این سوالات درج کرده است. آنچه از مجموع این سوال و جوابها پیداست دیدگاه
روشن بینانه و اهمیتی است که مجموعه علمای اسلامی نسبت به بحث شبیهسازی دارند؛ نظراتی که در مجموع حاکی از آن است که هیچگونه مخالفت شرعی با نفس تحقیقات علمی وجود ندارد.
از سوی دیگر این نکته نیز حائز اهمیت است که برخی از مراجع تاکید خاصی بر روشن شدن کامل وجوه علمی مسئله و طرح نظر فقهی بر اساس نتایج تحقیقات کارشناسی دارند. حقیقت این است که با وجود تحقیقات گستردهای که در طول سالهای دور و نزدیک پیرامون شبیهسازی صورت گرفته و بحثهایی که در اینباره صورت میگیرد، هنوز برای بسیاری از مردم روشن نیست که اصلا بحث این شبیهسازی چیست.
نویسنده کتاب در فصل اول از بخش نخست کتاب که به ارائه مفهوم شبیهسازی اختصاص دارد، مینویسد:«عمل شبیهسازی» در زیستشناسی عبارت است از تکثیر موجودات زنده بدون آمیزش جنسی. در این صورت موجودات حاصله برخلاف تولید مثل جنسی، آمیزهای از ویژگیهای جنس نر و ماده را ندارند بلکه نسخههای همانندی از موجودات اولیه هستند که از آن حاصل شدهاند.
در واقعآنها همانند هزاران نسخهای که از یک کتاب منتشر میشود، تصاویر کامل و همانندی از یک موجود هستند؛ یعنی میتوان هر یک از آنها را کپی برابر اصل موجود قلمداد کرد. دانشمندان نیز آن دسته از موجودات جدید را کلون یا شبیه خطاب میکنند که از نظر ژنتیکی (وراثت) همسان باشند.(ص25)او در ادامه میافزاید:«شبیهسازی یعنی کپیبرداری از مواد بیولوژیکی یک ژن، یک سلول یا یک موجود زنده برای تولید کپیهای ژنتیکی همسان.»(ص26)
این درست همانند همان تکثیر باکتریها در محیط مناسب است؛ باکتریهایی که مثلا در یک موادغذایی تکثیر و رشد میکنند تا آن مواد غذایی تمام شود نیز با یکدیگر همسان هستند.
تاریخچه شبیهسازی نشاندهنده قدمت صدساله تحقیقاتی است که با پیشرفت و گسترش امروزه به مرز شبیهسازی انسان رسیده است. دانشمندان شبیهسازی را ابتدا روی حیوانات مختلف با شرایط زیستی گوناگون انجام دادند و با تمرکز روی پستانداران و آن دسته حیواناتی که از ساختار بدنی نزدیکی به انسانها برخوردار بودند، مقدمات ورود به مرحله شبیهسازیهای انسانی را به وجود آوردهاند. گروههای مذهبی گوناگون در مراحل مختلف این تحقیقات همواره واکنشهایی مخالفتآمیز را نشان دادهاند اما به هر حال به دلیل عدم برخورداری از قدرت بازدارنده در دیگر کشورهای دنیا که به طور جدی پیگیر این تحقیقات هستند، نتوانستهاند مانع از ادامه کار و جلوگیری از آن بشوند
اما باید توجه داشت که اگرچه استفاده نادرست از اینچنین تحقیقاتی میتواند نتایج چندان جالبی در پی نداشته باشد و به واقع نوعی دستکاری در کار طبیعت باشد اما نفس این تحقیقات و به کار بردن آن در علم پزشکی و درمان پارهای بیماریها کارآمد به نظر میرسد. نویسنده کتاب شبیهسازی نیز در واقع کوشیده است به شکلی جامع، طرح روشنی از مسئله را به لحاظ علمی، اخلاقی و فقهی ارائه کند و بدون آنکه با نگاهی جانبدارانه جهتگیریهایی متعصبانه را ارائه کند، به شکلی علمی و منطقی به طرح و بررسی این ماجرا بپردازد.
حقیقت این است که طبق اشاره روشنی که در قرآن هم آمده است، انسان به لحاظ علمی پیشرفتهای بسیاری خواهد کرد و همین مسئله نیز به نوعی تحقق همان پیشبینیهایی است که در قرآن صورت گرفته و نه تنها نفس این پیشرفتها مانعی ندارد بلکه اگر به درستی و در جای خود استفاده شود میتواند نتایج گرانقدری در نجات جان آدمها داشته باشد.
بیشک این کتاب نمونه بسیار خوبی است از طرح جامع و کارآمد مباحث علمی یا پزشکی جدید دنیا از منظرهای مختلف که اگرچه به صورت تخصصی تنظیم شده است و نویسنده به شکلی حرفهای و جزئی بینانه کتاب خود را تدوین کرده است اما در مجموع برای خواننده غیر متخصص نیز خواندنی به نظر رسیده و در بردارنده نکات جالب توجهی است. در انتهای کتاب علاوه بر نمایه و کتابنامه منابع فارسی و انگلیسی که به شکل بسیار جامعی تنظیم شده است، پیوستهایی وجود دارد که نشانه دقت نظر نویسنده در تدوین کتاب خود برای جامعیت بخشیدن به مضمون کتاب است.
پیوست یکم کتاب به کدهای حفاظت از آزمودنیهای انسانی در پژوهشهای علوم پزشکی اختصاص دارد. پیوست دوم راهنمای اخلاقی پژوهش بر گامت و جنین است. پیوست سوم به رحمهای مصنوعی، پایانی بر زاد ولد طبیعی میپردازد که چکیده مقالهای است
بــه همین نام، اثــر مککی روبین که در خردادماه1384در ماهنامه سیاحت غرب مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما چاپ شده است. پیوست چهارم، به ارائه جدول راندمان آزمایشهای شبیهسازی با تکنیک انتقال هسته سلول سوماتیک اختصاص دارد.
پیوست پنجم که جالبترین پیوست کتاب نیز هست، دربردارنده فهرستی از فیلمهایی است که با مضمون شبیهسازی و تکثیر انسان ساخته شدهاند. در این پیوست علاوه بر ارائه اطلاعاتی کلی و درج سال ساخت این فیلمها، پوسترهای این فیلمها نیز به صورتی کوچک در قطع یک فریم 35 میلیمتری نشان داده شدهاند و در نهایت نیز جدول مقایسهای میزان بودجه و میزان فروش برخی از این فیلمها آورده شده است.
همچنین باید به فهرست واژههای اختصاصی در حوزه شبیهسازی اشاره کرد که با توجه به توضیحات مختصری بر این واژهها میتواند برای خوانندگان کتاب سودمند باشد. در آخر باید اشاره داشت که اگرچه شبیهسازی انسان مضمونی است تخصصی اما با توجه به اهمیت موضوع و جاذبههای کنجکاوی برانگیز آن، این کتاب میتواند اثری جذاب برای مخاطبان از طیفهای مختلف باشد، به ویژه اینکه نویسنده، کتاب را به گونهای تنظیم کرده است که هم برای آنهایی که به شکل تخصصی به این مسئله نظر دارند و هم برای خوانندگانی که به شکل غیر تخصصی بدان میپردازند، در بردارنده نکات جالب و تازه زیادی باشد.
http://www.hamshahrionline.ir/news.aspx?id=79066
اکثر دانشآموزان ، روشهای مؤثرمطالعه و یادگیری را نمیدانند و البته این بدین دلیل است که درمدارس ، هیچگونه آموزشی در این خصوص داده نمیشود بیشتر اوقات ، معلمان کلاس را به تدریس مطالب درسی اختصاص میدهند و اغلب به دانشآموزان نمیگویند که چگونه این مطالب را مطالعه کنند و بیاموزند.
در کلاس همیاری مطالعه اغلب متداولترین راهبرد مورد استفاده معلمین برای بخش « آمادگی فردی دانشآموزان» جهت شرکت در بحث گروهی میباشد. لذا ضرورت دارد دانشآموزان باشیوههای مؤثر مطالعه و یادگیری آشنا باشند و با راهنمایی معلم فرصت کافی برای آشنایی و تسلط یافتن بر این روشها به آنها داده شود. آنچه در این پیک به شما تقدیم میشود یکی از بهترین و کارآمدترین راهبردهای مطالعه میباشد.
برنامهریزی و روشهای صحیح مطالعه
همانگونه که نیل به هر مقصودی در تمامی زمینهها، رعایت اصول و قواعدی را میطلبد که بدون رعایت آن اصول کسب موفقیت و رسیدن به نقطه اوج ممکن نیست در مطالعه نیز مجموعه اصولی وجود دارد که تحت نام نظام مطالعه، راهنمای فرد برای حرکت از مسیرهایی است که وی را به نقطه اوج بازدهی در مطالعه رهنمون میسازد و سبب افزایش یادگیری ، افزایش میزان علاقه به مطالعه، افزایش توان تجزیه و تحلیل، افزایش اطلاعات و کسب قدرت مبتنی بر دانش میگردد.
متفکرانی که به تنظیم قواعد و اصول مطالعه پرداختهاند هر یک بر مبنای شیوههایی که مروج آن بودهاند به گونهای خاص مراحل نظام مطالعه را پیشنهاد کردهاند که وجه اشتراک این نظامها بسیار بیشتر و عمیقتر از وجوه افتراق آنها میباشد وگوناگونی نظامها به میزان تأکیداتی است که در هر نظام بر مراحل مختلف نظامهای مطالعه صورت میگیرد. نظامهای مطالعهای که در سطح جهان مورد عمل قرار میگیرد بر اساس حروف اول نام انگلیسی هر یک از مراحل آن تحت عناوین RQRSTC و PQ5R نامیده میشود.
ـ مراحل سیستم مطالعه PQ5R عبارتست از Review ( بررسی اولیه)، Question ( سؤال گذاری)، Read (مطالعه اصلی ) ، Record (یادداشت کردن)، Recitation ( بازخوانی)، Reflect (امتحان ازخود) ، Review ( مرور ) .
ـ مراحل سیستم مطالعه PQRSTC عبارتست از Preview ( بررسی اولیه)،Question ( سؤال گذاری) ، Read ( مطالعه اصلی)، Self - recitation (بازخوانی ذهنی خود)، Test (امتحان)، Continuation ( مطالعه مستمر).
تمایز این نظامها بر حسب میزان تأکید بر هر یک از مراحل وشیوة عمل آن است هر نظامی میزانی از بازدهی را به دنبال دارد بیشترین بازدهی تنها بر مبنای نظام مطالعه برتر حاصل خواهد شد.
ادامه دارد...
من درهنگام پاسخگویی به سوالات امتحانی ناگهان فکرم به جای دیگرمی رود و رشته کلام را از دست می دهم، چرا؟
جواب – شما ضعف سازماندهی دارید. قبلاً هم گفتیم که تمرکز و حافظه ارتباط تنگاتنگ و مؤثری دارند. یادداشت برداری، خواندن و به یاد آوردن، همه باید با نظم و سازماندهی انجام شود. آنچه را که می خوانید، روی کاغذ سازماندهی کنید و ارتباطشان را با هم در نظر بگیرید.
آیا راه میانبری برای تمرکز حواس وجود دارد؟
جواب – تمرکز یک مهارت اکتسابی است و زمان می خواهد. اما تمرینات مستمر و استفاده از تلقین و تجسم عینی، روند پیشرفت و بهره وری را بسیار به جلو می اندازد و سریع می کند.
نقش بازیهای فکری مانند شطرنج در تمرکزحواس چیست؟
جواب – بسیارعالی است. به شرط آن که درطول بازی، افکار منظم و دنباله دار و جهت داری را دنبال کنید. یادتان باشد هر بازی که در آن بازیکن آنچه را که در بازی می گذرد به خاطر بسپارد یا پیش بینی کند، در افزایش قدرت تمرکز مؤثر است.
دوست من می گوید وقتی سیگاری روشن می کنم جریان فکرم به کار می افتد و تمرکزم بیشترمی شود. نظرشما چیست؟
جواب – موافق نیستم. چون تمام شواهد و تجارب و تحقیقات علمی درست عکس این قضیه را نشان می دهد. ثابت شده است که سیگارکشیدن عملاً روند هوش را به تأخیر می اندازد. علاوه بر این، از آنجا که سیگار بر سلامت بدن و تنفس مستقیماً اثرمنفی می گذارد، مسلماً تمرکز را برهم میزند. این موضوع یک عادت و یک برداشت نادرست ذهنی است.
من نمی دانم آنچه که شما گفتید واقعاً مؤثراست یا نه. چون با انجام این تمرینات گاهی تمرکزفوق العاده خوبی دارم وگاهی هم مانند گذشته تمرکزخوبی ندارم. چه کارکنم که همیشه تمرکزخوب داشته باشم؟
جواب – همین که گاهی نتیجه گرفته اید، نشان می دهد که تغییر در شما آغاز شده و قابلیت دایمی شدن را دارد. این موضوع با تلاش و تمرین مستمر شما و انجام تمرینات تلقین و تجسم، مسیر تازه عصبی را در ذهن شما ایجاد می کند و در ناخودآگاه به عنوان یک عادت و رفتار دایمی جای می گیرد. فقط ازحرکت باز نایستید. توصیه همین است.
تفاوت تفکرمثبت با تجسم خلاق چیست؟
جواب – تفکرمثبت مربوط به ذهن آگاه وهوشیارشماست که اندیشه شما را اصلاح وپاک می کند. تجسم خلاق، مربوط به ذهن نیمه آگاه ونیمه هوشیارشماست که افکار مثبت ذهن آگاه را درناخودآگاه ثبت وجایگزین می کند.
من روشهای پیشنهادی شما را یک هفته تمام است که به کاربرده ام اما هنوزنتیجه محسوسی نگرفته ام. آیا امکان دارد که این روشها برای من مناسب نباشد؟
جواب – به هیچ عنوان. ازاین که یک هفته است دارید تمرین می کنید خوشحالیم و به شما تبریک می گوییم. فقط ازشما می خواهیم که این تمرینها را به طورمستمر تا 20 روز دیگرهم انجام دهید وحدوداً پس ازیک ماه درمورد خود قضاوت کنید وخود را ارزیابی نمایید. الآن واقعاً خیلی زود است.
اساساً چرا وقتی درحال انجام کاری هستم، خیالات دیگربه سراغم می آیند؟
جواب – خیال پروری، خود یک راه زندگی به صورت تفریحی است. هرچند وقت یک باردرست وسط یک کارجدی، شما رؤیایی می شوید که معنی اش این است: هنوزبه آن کار رغبت کافی ندارید. هنوزبه اندازه کافی برانگیخته نشده اید. باید درخودتان علاقه بیشتر ایجاد کنید وخود را هدفدارکنید. اما درچنین مواردی توصیه می کنیم که درمحیطی دیگر قراربگیرید وخیال پردازی نکنید، این بارآگاهانه، خودخواسته وجهت دار. درفکرفرونروید بلکه فکرکنید. فکر، شما را به هرسو نکشد بلکه شما فکررا به دنبال خود بکشید. بااین کار، ذهن شما آسوده ترمی شود وبرای تمرکزبعدی مهیا می گردد.
من نمی توانم دوساعت مطالعه متمرکزحتی به روش پیشنهادی شما داشته باشم.
جواب – زمان بندی شما نادرست است. پس ازهرنیم ساعت مطالعه، پنج دقیقه استراحت کنید تا این آرامش، خلأ ذهنی لازم را برای جذب مطالب بعدی وتمرکز برآنها به وجود آورد. پشت سرهم مطالعه نکنید. حتی حافظه شما تمایل دارد که پس ازچند دقیقه جذب وفراگیری به دسته بندی وذخیره سازی بپردازد.
من درمنزلی که درمحله شلوغ وپررفت وآمدی است زندگی می کنم. سروصدا واقعاً خیلی زیاد است. چه کارکنم؟
جواب – اول این که اطمینان داشته باشید که درسخت ترین و دشوارترین شرایط نیز تمرکزداشتن ممکن است. اگرعلاقه ورغبت شما فراوان باشد، یا سروصدای محیط را اصلاً درک نمی کنید ویا کمتردرک می کنید. بنابراین سعی کنید روشهای علاقمند شدن به موضوع را به کاربگیرید. ضمن آن که گفتیم آنچه مهم است سکوت نسبی است. ما می گوییم درمحیط منزل خود ساکتترین جا نسبتاً کجاست؟ آنجا را انتخاب کنید.
من ازعدم تمرکزخود بسیارکلافه بودم. آیا این احساس نادرست بوده است؟
جواب – خیر، بسیارهم عالی بوده است. اولین قدم مثبت برای هرتغییری نارضایتی از وضع قبلی وکنونی است. این نارضایتی است که میل وانگیزه شما را برای دگرگونی، رشد وتغییرمهیا می کند.
اکنون شما مفهوم تمرکزحواس، روشهای ایجاد آن به هنگام مطالعه درمنزل وهمین طور درکلاس درس وجلسه سخنرانی را فرا گرفته اید وباید تمرین را شروع کنید. یادتان باشد مهمترین عامل موفقیت انسانهای موفق، پافشاری درتمرینات است. آنقدرتمرین کنید تا موفق شوید.
با سلام
برای اطلاع از آخرین تغییرات کتب درسی که در سایت دفتر تألیف کتب درسی و گروه درسی زیست شناسی اعلام گردیده به سایت این دفتر به آدرس زیر مراجعه نمائید.
بر روی لینک زیر کلیک کنید.
http://biology-dept.talif.sch.ir/
– گفته بودید که سوال کردن درکلاس چقدرمهم است. اگراین طوراست علت این که اکثردانش آموزان درکلاس غالباً سوال نمی کنند چیست؟
جواب – سئوال بسیارخوبی بود. اما جواب آن: اول این که بسیاری از دانش آموزان پرسیدن را دلیلی براین می دانند که مطلب را نفهمیده اند و از پرسیدن ابا دارند که این سبب عقب ماندگی فراوان می شود. دوم این که عده ای عزت نفس لازم را ندارند یا مضطرب می شوند و یا خجالت می کشند و یا واهمه دارند از این که مبادا سوال شان احمقانه باشد. به این افراد توصیه می کنیم که به پرورش اعتماد به نفس خود بپردازند و از همین امروز تصمیم بگیرند که سوال خود را درکلاس مطرح کنند. تمام مشکل در دفعه اول است. به تدریج سوال کردن برایتان عادی می شود و خیلی راحت می توانیدسوالخود را بپرسید. به افراد دسته اول هم می گوییم که این مثل قدیمی را عمل کنند که "پرسیدن عیب نیست، ندانستن عیب است" برفرض هم که پرسش شما نشانه آن باشد که مطلب را نفهمیده اید، شما به کلاس آمده اید که بفهمید و معلم شما خیلی خوشحال می شود از این که به شما کمک کند درک بهتری از مطلب داشته باشید.
من درلحظات امتحان دچارحواس پرتی می شوم و متمرکز نیستم. علت چیست؟ جواب – اول این که به احتمال فراوان اطلاعات شما برای امتحان کافی نیست. چون اطلاعات فراوان علاقه فراوان ایجاد می کند و علاقه، شرط تمرکز است. دوم آن که از نتیجه امتحان مضطرب هستید و اضطراب مانع تمرکز است. سوم این که اهمیت تحصیل و درس خواندن در ذهن شما کمتر از مسایل دیگر است. علاقمند شدن به درس، مطالعه منظم و مستمر و عادت کردن به آن، حضور در جلسه امتحان با آمادگی، زود رسیدن به جلسه امتحان، تنفس عمیق و تمرینات آرامش قبل ازامتحان، به تمرکز بیشترشما کمک می کند. ضمن آن که پاسخ دادن به سوالات آسان در ابتدا نیز شوق و تمرکز شما را افزایش می دهد. ادامه دارد......
مطالعه اولیه
مطالعه اولیه همان گرفتن اطلاعات ابتدایی است. درمطالعه اولیه، قصد شما کنجکاوکردن ذهن با گرفتن اطلاعات ساده و کم حجم و مقدماتی است.درمطالعه اولیه شما متن را خط به خط نمی خوانید بلکه نگاهی گذرا به متن می اندارید ویک سری مفاهیم اولیه را ازمتن می گیرید که مثلاً متن حول وحوش چه موضوعی است. پس ازآن باید به خود رجوع کنید و ببینید که خودتان ازپیش چه اطلاعاتی درباره موضوع دارید و یا این که ازقبل، ازکسی چیزی شنیده اید یا مطالعه کرده اید. اطلاعات اولیه خودتان را به اطلاعات اولیه کتاب، در این بررسی اجمالی بیافزایید.
سؤال کردن
یادتان باشد که پیش ازمطالعه، با یکی دوسؤال، ذهن خود را هدفدارکنید. وقتی می گوییم هنگام مطالعه مدام ازخودتان سؤال کنید، منظورمان این است که پیش ازمطالعه، در حین مطالعه و پس ازآن، می توانید ازخود بپرسید.شما معمولاً برای طرح سؤالات ازخود یک سری سؤالات حافظه ای کم ارزش می پرسید. مثلاً "بوعلی سینا کی متولد شد؟"، "جنگ جهانی دوم درچه تاریخی شروع شد؟"، "هیمالیا کجاست؟" و. . . این سؤالات معمول، کم ارزشترین سؤالاتی است که شما می توانید ازخود بپرسید.
درکتاب "روشهای مطالعه" نوشته "کی پی بالدریج" و ترجمه دکترعلی اکبر سیف، به طرح سؤالات هفت گانه "گانیه" اشاره شده است. این سؤالات هفت نوع می باشد.
طرح این سؤالات بسیارارزشمند ومفید است و فوق العاده درایجاد تمرکزحواس مؤثر است. ما درزیربه اختصار، این سؤالات هفت گانه را توضیح می دهیم.
سؤالات هفت گانه گانیه
1. سؤالات حافظه ای:
این سؤالات کم اثرترین و کم اهمیت ترین سؤالات هستند. این نوع سؤالات صرفاً با یادآوری اطلاعات سروکاردارد. مانند:کشورهای همسایه ایران کدامند؟بوعلی سینا درچه تاریخی متولد شده است؟جنگ جهانی اول درچه تاریخی رخ داد؟
2. سؤالات ترجمه ای:
این نوع سؤالات، قوی ترو بهترازسؤالات حافظه ای هستند. این سؤالات تا حدی شبیه به "زبان گردانی" هستند که قبلاً درباره آنها صحبت کردیم.سؤالات ترجمه ای یعنی بیان یک مفهوم پیچیده یا یک مطلب دشواربه زبان ساده تر، مانند این که: گشتاوربه زبان ساده یعنی چه؟، فرمول انیشتین به زبان من چه می شود؟، افزایش شعاع مولکولی را نسبت به افزایش عدد اتمی روی نمودارچگونه می توان نشان داد؟
3. سؤالات تفسیری:
این سؤالات را سؤالات رابطه ای هم می گویند، که به کشف و درک روابط میان دو مفهوم می پردازد. این رابطه می تواند تشابه یا تفاوت باشد. این سؤالات ازسؤالات ترجمه ای کمی بهترند:سؤالاتی مانند: "تفاوت دندانهای گوشتخواران با گیاهخواران چیست؟"، "حافظه از نظرساختارو عملکرد، چه وجه تشابهی با کامپیوتردارد؟"و . . . ازنوع سؤالات تفسیری هستند.
4. سؤالات کاربردی: جالبترین نوع سؤالات هستند. این سؤالات همان طورکه از نامشان برمی آید می خواهند مطالب علمی را به مسائل روزمره ربط دهند و آنها را در عمل بسنجند.مثلاً "چگونه می توان ازاصطکاک ناشی ازکشش اجسام روی زمین کاست؟ "، "تشویق، بلافاصله پس ازیک عمل خوب چه نقشی درشکل گیری شخصیت کودک دارد؟" و . . .
"تند خواندن"
راننده ای را درنظربگیرید که با سرعت بسیارکمی مثلاً 20 کیلومتردرساعت درحرکت است. وقتی سرعت این راننده تا این حد کم است، دیگربه توجه و تمرکزفوق العاده ای نیاز ندارد و چون ذهن درگیرنمی شود، مدام درجایی دیگرمشغول می شود. راننده می تواند از داشبورد چیزی بردارد، شیشه را پاک کند، به مناظربیرون نگاه کند و حتی غرق در تخیل شود. اما وقتی سرعت زیاد شد، خود به خود درگیری ذهنی بیشترمی شود و ذهن بیشتر به رانندگی متمرکز می شود و راننده دیگرفرصت ندارد به چپ و راست نگاه کند و یا مشغولیتهای ذهنی دیگری داشته باشد. اساساً ذهن چنان درگیراست که تمایلی برای درگیرشدن در جای دیگر ندارد.درمطالعه هم دقیقاً همین حالت وجود دارد. وقتی شما به بهانه بهترفهمیدن بسیارکند پیش می روید و کلمه به کلمه می خوانید، درگیری ذهنی مطلوبی را ایجاد نمی کنید و ذهن شما که ازاین ساکن بودن کلافه می شود، خود را درجایی دیگرمشغول می کند و حواستان پرت می شود.
ما نمی گوییم آنقدرتند بخوانید که هیچ چیزنفهمید، بلکه می گوییم سرعت مطالعه خود را تا آنجا افزایش دهید که یک درگیری ذهنی مطلوب ایجاد شود. دراین سرعت، ذهن متمرکزاست. می بینید که اگرکمی غفلت کنید، سانحه ای رخ می دهد.حتی اگربتوانید سرعت مطالعه خود را به دو برابرافزایش دهید بسیارعالی است چرا که هم دروقت خود صرفه جویی نموده اید وهم با درگیری ذهنی و تمرکز بیشتری خوانده اید.تا می توانید سرعت مطالعه خود را افزایش دهید و سریعترازآنچه که قبلاً می خوانده اید بخوانید. البته خوب می دانید که این سرعت، نسبی است و درمتون مختلف مانند رمان، ادبیات، شیمی، فیزیک و . . . متفاوت است. مسلماً شما متون ساده تررابا سرعت بیشتر می خوانید. ما می گوییم سرعت خود را با توجه به سرعت قبلی خود بیشتر کنید. یکی دیگرازمعایب تند خواندن این است که شما وقتی آرام و لغت به لغت می خوانید، درک ذهنی کمتری دارید چرا که ذهن با مفاهیم سروکاردارد نه با کلمات. یادتان باشد مفهوم، همیشه در یک عبارت است نه یک واژه.وقتی شما کلمه شیررا می خوانید، ذهن نمی داند منظورشیرگاواست یا شیرجنگل یا شیرآب. اما وقتی جمله "شیرآب را بستم." سریعاً خوانده می شود، درک بهتروسریعتری حاصل می شود.
ادامه دارد....
حواس پرتی چیست؟
ما می خواستیم روش صحیح مطالعه متمرکز را برای شما توضیح دهیم، دیدیم که باید ابتدا حواس پرتی را تعریف کنیم.شاید شما تا به حال خیلی به "حواس پرتی" فکرکرده باشید و بارها از خود پرسیده باشید که چرا گاهی به هنگام مطالعه حواس آدم پرت می شود؟ما نمی دانیم که شما برای این سؤال خود چه جوابی پیدا کرده اید اما پاسخ صحیح این پرسش را به شما می کوییم:"حواس پرتی چیزی نیست جزتمایل ذاتی ذهن به درگیری و فعالیت."
ذهن شما همواره می خواهد درگیرو مشغول باشد. بنابراین اگرآنچه که اکنون انجام می-دهید درشما درگیری و مشغولیت ذهنی ایجاد کند، فکرشما دیگر لزومی احساس نمی کند که به جای دیگر برود و درآنجا درگیرشود. اما اگردرانجام این کار، درگیری ذهنی ایجاد نشود، ذهن شما شتابان به جایی می رود که خود را درآنجا مشغول کند. و این همان حواس پرتی است. برای روشنترشدن موضوع، مثالی بزنیم:وقتی دوستتان با شما صحبت می کند، اگربتواند با بیان خود درشما مشغولیت ذهنی و توجه و علاقمندی ایجاد کند، شما با تمرکزفراوان به تمام حرفهایش گوش می دهید. اما اگر او نتواند چنین تأثیری درشما بگذارد چون ذهن شما درگیرنمی شود به سرعت فکردیگری به ذهنتان راه می یابد و شما درحالی که به مخاطب خود خیره شده اید، دارید به چیز دیگری فکرمی کنید. چیزی که درشما درگیری ذهنی ایجاد می کند.
ذهن شما مدام به فعالیت نیازمند است و این نیازمندی را هنگامی که شما مشغول مطالعه کردن هستید، هم دارد. بنابراین اگرآنچه که می خوانید، درشما درگیری ذهنی ایجاد کند، شما مشتاق و متمرکزپیش می روید. درغیراین صورت چشمتان خطوط را دنبال می کند و ذهنتان درجایی دیگرمشغول می شود. به عبارت دیگر، حواستان پرت می شود.
راه چاره : پیش ازهرچیز، باید به خاطرداشته باشید که این شما هستید که باید ذهن خود را با موضوع مطالعه درگیرکنید.معمولاً سبک نوشتاری کتاب تلاش می کند که درشما درگیری ذهنی ایجاد کند اما عمده کاربا خود شماست.ما اکنون می خواهیم روش مطالعه متمرکز را به شما آموزش دهیم، برای آن که درگیری ذهنی شما پایدار بماند. می خواهیم ذهن شما با جمله جمله کتاب درگیرشود. می خواهیم که شما یک مطالعه کننده فعال باشید. روشهای سنتی مطالعه که شما پیش از این داشته اید، شما را از یک مطالعه متمرکزبازمی دارد و باعث می شود که حواس شما مدام پرت شود.
ادامه دارد.....
سلام در این پست سعی دارم تا مطالبی را در مورد یادگیری زیست شناسی به دانش آموزان گرامی یادآورشوم:
برای یادگیری دروس از جمله زیست شناسی 3 اصل را در نظر داشته باشید:
1- درسی را بهتر یادمی گیریم که آن درس را دوست داریم(اطلاعات پایه ای قوی داریم)!!
2- درسی را بهتر یادمی گیریم که از معلم آن درس خوش مان می آیدو شیوه تدریسش را می پذیریم!!
3- درسی را بهتر یادمی گیریم که برای رسیدن به هدفمان، آن درس یکی از عوامل مهم موفقیت می باشد!!
بنابراین سعی کنید زیست شناسی را به یکی از دلایل بالا یاد بگیرید.
ادامه دارد.....
کلیه دانش آموزان کنکور می توانند جزوات کامل زیست شناسی سال دوم و سوم را از پاساژ قابوسیه چاپ سازگار(0171 -2236263) تهیه نمایند.
دانش آموزان پیش دانشگاهی نیز می توانند جزوه کامل 4 فصل اول را از همان مکان تهیه نمایند.
دانش آموزان سال اول نیز نگران نباشند چون جزوات کامل تمام فصل ها به همراه پاسخ تشریحی خودآزمائیها و فعالیت های کتاب را نیز می توانند تهیه نمایند.
قابل توجه دانش آموزان نکته ای، جزوه نکته تست سال سوم نیز جهت استفاده شما عزیزان برای تکثیر در اختیار چاپ سازگار قرار گرفت.
این جزوات مفهومی بوده و عمق یادگیری شما را افزایش می دهند. در پایان هر فصل نمونه سئوالات تستی هم گنجانده شده است.
این جزوات به مطالعه المپیاد نیز نیم نگاهی داشته است. در دوسال اخیر سئوال ها با تیپ المپیادی نیز مطرح شده اند.
موفق باشید.